Энэ удаагийн цувралаар Улаанбаатар хотын эрүүл мэндийн үйлчилгээ, түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн тухай хүргэж байна.                                                 #13 ХАЛДВАРТЫН ШИНЭ БАРИЛГА (1986)      Халдвартын эмнэлэг нь 1947 оны зургаадугаар сарын 20-нд Улсын төв эмнэлгээс салбарлан 200 ортой, үндсэн 5 тасагтай, 86 орон тоотойгоор Зайсан толгойн дэргэдэх Зөвлөлтийн цэргийн эмнэлгийн байранд анх байгуулагджээ. 1986 оны наймдугаар сарын 23-нд Халдварт өвчнийг анагаах клиникийн эмнэлгийн шинэ цогцолбор барилгыг Монгол, Зөвлөлтийн хамтарсан барилгачид хүлээлгэн өгчээ. Тус цогцолбор нь 9 га талбайд тухайн үеийнхээ цоо шинэ тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон эмчилгээний багаж хэрэгсэлтэй, 600 ор, 15 тасагтай, төвлөрсөн ариутгал, эмийн сан, лаборатори, 150 хүнд үйлчлэх гуанз зэрэг 20 гаруй барилга байгууламжтай ашиглалтад орж, өнөөг хүртэл уг барилгад үйл ажиллагаа явуулж байна.

Бичвэрийн эх сурвалж: Монгол Улс Нийслэл Улаанбаатар он дарааллын бичиг. 2023

Энэ удаагийн цувралаар Улаанбаатар хотын эрүүл мэндийн үйлчилгээ, түүнтэй холбогдох барилга байгууламжийн тухай хүргэж байна. #12 ОРГИЛ РАШААН СУВИЛАЛ (1935)

Шинжлэх ухааны эмнэлгийн нэг чухал салбар нь рашаан эмнэлэг, амралтын газар юм. 1930 оноос Жанчивлангийн рашааныг ашиглаж эхэлсэн ч төд удалгүй хаагджээ. 1931 онд нийслэлийн хойд этгээд Санзайн аманд Эрүүлийг хамгаалах яамнаас амралтын газар байгуулжээ. Түүнийг 1934 оны долоодугаар сард өөрчлөн Зайсангийн аманд Комбинатын рашааныг түшиглэн 60 ортой амралтын газрыг 1935 оны долоодугаар сард нээжээ. Рашааныг анх зөөвөрлөж хэрэглэж байв. Улмаар уг рашааныг анагаах ухааны үндэслэлтэйгээр зөв зохистой ашиглахын тулд рашааны нөөц байгаа газар дээр нь улсаас барилгыг бариулж 1951 онд ашиглалтад оруулжээ. 1958 онд Рашаан комбинатыг өргөтгөж нэг ээлждээ 150 хүн хүлээн авах чадалтай болгосноос гадна 200 хүний суудалтай клуб, гуанз, үйлчилгээний газрыг нэмэн бариулсан байна. 1971 оноос эхлэн Рашаан комбинатын шинэ барилга байгууламжийг Улсын барилгын зургийн институтийн зураг төслөөр Намын дээд сургууль (одоогийн Удирдлагын академи)-ийн баруун талд 9 га газарт барьж байгуулан 1974 онд ашиглалтад өгчээ.

Бичвэрийн эх сурвалж: Монгол Улс Нийслэл Улаанбаатар он дарааллын бичиг. 2023 он.

Мексик дэх Музео де лас Момиас де Гуанахуато гэж нэрлэгддэг энэхүү музей нь мумигийн өлгий нутаг юм. Үзүүлсэн мумигууд байгалийн жамаар мумми /занданшуулсан шарил/ болсон тул Египтэд малтсан муммиас арай бүдүүлэг харагдаж магадгүй юм. Занданшуулах үйл явц нь өндөр газар, хуурай уур амьсгалын нөлөөгөөр модон авс нь ус чийгийг шингээснээр сайн хадгалагдсан байх магадлалтай. Бунхнуудыг мөн цементээр битүүмжилж, биеийг ялзрахаас хамгаалсан байдаг байна.

Энэ газраас олдсон олон тооны мумми олны танил болж эхэлсэн тул олон нийтэд үзүүлэх зорилгоор музейг байгуулжээ. Музейд зуу гаруй мумми дэлгэгдсэн бөгөөд ихэнх нь 1850-1950 онд Гуанахуатогийн оршин суугчид байжээ. Тус музейд мөн дэлхийн хамгийн жижиг мумми байдаг.

Нохойн хүзүүвчний музей нь нохойнд дуртай хүмүүст зайлшгүй хэрэгтэй музей юм. Лидс шилтгээн дотор байрладаг тус музей нь энэ төрлийн дэлхийн анхных  юм. Цуглуулга нь шилтгээний хуучин жүчээнд байрладаг бөгөөд 1976 оноос хойш дэлгэгдэж байна. Үзэсгэлэнд тавигдсан 130 ховор, үнэ цэнэтэй хүзүүвчний хамгийн эртнийх нь 15-р зууны сүүлчээс хамаарах Испанийн төмөр сүргийн мастифын хүзүүвч юм.

Бусад нь 16-р зууны Германы төмөр хүзүүвч, барокко үеийн гоёл чимэглэлийн алтадмал хүзүүвчтэй зэрэг үзмэрүүд байдаг. Цуглуулгын нэлээд хэсэг нь Гертруда Хантаас гаралтай бөгөөд түүний нөхөр түүхч Жон Хантыг хүндэтгэн дэлгэн үзүүлжээ. Цуглуулагч хосууд хоёулаа цуглуулсан янз бүрийн зүйлийн арвин баялаг цуглуулгатай боловч нохойн хүзүүвч нь тэдний дундаас хамгийн онцгой нь юм.

1955 онд байгуулагдсан тус музей нь талханд зориулагдсан бөгөөд хүн төрөлхтний соёл, иргэншлийн салшгүй хэсэг болох талхны 6000 жилийн түүхийг харуулах зорилготой юм. Түүний анхны байнгын үзэсгэлэн нь 1960 оноос эхэлсэн бөгөөд дэлхийн анхны ийм төрлийн музей юм. Хожим нь тус музей Германы Ульм хотын Зальцстадел хэмээх түүхэн агуулах руу нүүжээ.

Музейд 18,000 гаруй үзмэр байдаг бөгөөд үүнээс 700 нь байнгын үзэсгэлэнд байдаг. Үзэсгэлэнгүүд нь нийгэм дэх талхны чухал ач холбогдлыг харуулахыг зорьдог. Мөн талх хийх янз бүрийн аргууд болон энэ нь олон зууны туршид хэрхэн хөгжиж ирсэнийг харуулдаг. Гэсэн хэдий ч жинхэнэ талх үзэсгэлэнгийн нэг хэсэг биш юм, учир нь үүсгэн байгуулагчид талхыг олдвор биш харин өдөр бүр шинэхэн жигнэх ёстой хоол гэж үздэг.

Эл музей дель Оро гэгддэг алтны музей нь Колумбын хамгийн алдартай аялал жуулчлалын газар бөгөөд жилд хагас сая жуулчдыг татдаг. Музей нь Өмнөд Америкт зочлох хамгийн сонирхолтой газруудын нэг юм. Колумбын Испанийн өмнөх үеийн соёлын 55,000 гаруй ширхэг алт болон бусад материалаар сайрхах эдгээр эд зүйлсийг гурван давхарт байрлах сэдэвчилсэн өрөөнд байрлуулсан байна.

Мэдээжийн хэрэг алт нь үзэсгэлэнгийн ихэнх хэсгийг бүрдүүлдэг боловч ваар, чулуу, хясаа, мод, нэхмэл эдлэлүүд мөн цуглуулгын нэг хэсэг юм. Музейн хамгийн алдартай үзмэр бол Эл Дорадогийн домогтой холбодог Musica Raft бөгөөд үүнийг хүмүүсийн үзэж байгаагаар домогт алтны хотыг хэлж байсан ч үнэн хэрэгтээ Муискагийн ард түмний домогт омгийн ахлагч, албан бусаар “Алтан хүн” гэж нэрлэгддэг. Хамгийн шилдэг үзмэр нь энэхүү Алтан хүний ​​бяцхан загвар юм.

Хүүхдийн баярын өдрөөр Сүхбаатарын талбайд Нийслэлийн Соёл Урлагийн газраас боловсролын хөтөлбөр явуулахад зориулан барьсан задгай гэрт Улаанбаатар хотын музейгээс боловсрол танин мэдэхүйн ажлууд зохион байгууллаа. Үүнд:

– Нийслэл хүрээ, Социалист Улаанбаатар – хөлөгт тоглоом – 2 төрөл (20 хүүхэд, 10 том)

-“Төсөөллөө бүтээе” -сэдэвт боловсролын ажил – Улаанбаатар хотын түүхтэй холбогдох хэвлэмэл бэлдэцүүдийг зохиомжлон будах (150 хүүхэд будсан)

“Төсөөллөө бүтээе” – Мольберт дээр усан будаг, гуашаар өөрийн дуртай сэдвээр зураг зурах (80 хүүхэд будсан)

Хүүхдийн баярын өдөр тохиож байгаа тул хөтөлбөрт оролцсон хүүхдүүдийн 90% нь 2-10 насны хүүхдүүд байв.

Монголын Үндэсний музейн үзэсгэлэнгийн танхимд 2024 оны 05 дугаар сарын 02-ны өдөр Катарын Үндэсний музейн тусгай үзэсгэлэн “Нүүдэл” буюу “On the Move” үзэсгэлэн нээлтээ хийлээ. Үзэсгэлэнг Катар Улсын Гадаад хэргийн яам ивээн тэтгэж Монголын үзэгчдэд толилуулж буйгаараа онцлогтой. Катарын Үндэсний музейн сан хөмрөгөөс 50 гаруй биет үзмэр, түүхэн гэрэл зураг, баримтат киног үзэсгэлэнд дэлгэн, газрын тос олборлохоос өмнөх Катарын малчдын аж амьдрал, ахуй соёлыг энэхүү цогц үзэсгэлэнд дэлгэн толилуулж байна. Тус үзэсгэлэнгийн нээлтийн ёслолд Катарын Үндэсний музейн захирал, Эрхэмсэг ноён Шейх Абдулазиз Аль Тани, Талал Радан Аль Шаммари, Катарын Үндэсний музейн Кураторын газрын дэд захирал, Таниа Ал Мажид, Катарын Үндэсний музейн захиргаа, музейн хөгжлийн бодлогын ахлах шинжээч Доктор Александар Боуниа, Катарын Үндэсний музейн Сан хөмрөгийн хэлтсийн дарга Сунг Хёун Им, Нийгэм болон аман түүх судлаач Нажма-Ахмед нар оролцлоо. Үзэсгэлэнг Монгол улсын талаас Соёлын дэд Сайд П.Баттөр, Катарын Үндэсний музейн Захирал Эрхэмсэг Шейх Абдулазиз Аль Тани нар нээж үг хэллээ. Уг арга хэмжээнд урилгаар “Улаанбаатар хотын музей”-н захирал П.Даваасүрэн оролцлоо. “Нүүдэл” тусгай үзэсгэлэн 05 дугаар сарын 02-ноос 08 дугаар сарын 11 хүртэл Монголын Үндэсний музейн үзэсгэлэнгийн танхимд олон нийтэд нээлттэй, үнэ төлбөргүй ажиллах юм байна.

Нийслэлийн засаг даргын тамгын газар, ШУТИС-ийн хүмүүнлэгийн ухааны сургууль хамтарсан “Улаанбаатар  хотын түүх, соёл: асуудал, шийдэл” нэртэй эрдэм шинжилгээний хурал Новотель зочид буудалд зохион байгуулагдлаа. Тус хурал нь “Улаанбаатар хотын түүх”, “Улаанбаатар хотын соёл” гэсэн хоёр сэдвийн хүрээнд салбар хуралдаанаар үргэлжилсэн юм. Дээрх хоёр сэдвийн хүрээнд нийт 18 судлаач, эрдэмтэн илтгэл хэлэлцүүллээ.

Эрдэм шинжилгээний хурлыг нээж нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар хэлсэн үгэндээ “Тэртээ 1639 онд Халх Монголын ноёд чуулан Түшээт хан Гомбодоржийн Ишдорж хэмээх хүүд Занабазар гэх сахилын нэр хайрлан Халхын шарын шашны тэргүүнээр өргөмжлөн өдгөөгийн Өвөрхангай аймгийн нутагт орших Ширээт цагаан нуур гэх газарт орд өргөө босгож “Шар бүсийн орд” хэмээх болсноор Улаанбаатар хотын түүх эхэлдэг гэж эрдэмтэн судлаачид үздэг. Түүхэн цаг хугацааны явцад Өргөө, Номын хүрээ, Их хүрээ, Нийслэл хүрээ зэргээр нэрлэгдэж байгаад 1924 онд бидний мэдэх Улаанбаатар нэртэйгээр Монгол Улсын нийслэл болжээ” гэж тодотгосон юм.

#7 ДУГУЙН УРАЛДААН (1939) Ардын хувьсгалын дараагаас засгийн газраас ард түмний соёлч чинээлэг хэрэгцээг хангахын тулд гадаад орнуудаас төрөл бүрийн маркийн дугуйг худалдааны захиалгын шугамаар авчруулж хөдөлмөрчдийг хангах болжээ. Энэ үеэс дугуй унагчид манай оронд олон тоогоор нэмэгдэж, уралдаан тэмцээн явуулах боломж нөхцөлтэй болжээ. 1939 онд Биеийн тамирыг сайжруулах төв зөвлөлөөс эрхэлж Улаанбаатар хотод анх удаа 5.7 км-ийн дугуйн бартаат замын уралдааныг зохиов. Уралдааны маршрут нь Засгийн газрын байшингаас Консулын дэнж хүртэл замд явагджээ. Энэхүү тэмцээнд эвлэлийн гишүүн Батсүх 10 минут 16 секундийн амжилтаар тэргүүн байр эзэлжээ.

Гэрэл зургийн тайлбар: Монголын дугуйчид БНМАУ-ын нийслэл Бээжин хотын Тянь Ань Мэний талбай дээр

Бичвэрийн эх сурвалж: Монгол Улс Нийслэл Улаанбаатар он дарааллын бичиг. 2023 он.

Иргэдийн ажиллаж амьдрах таатай орчныг бүрдүүлэх зорилгоор 2024 оныг Тохижилт-Бүтээн байгуулалтын жил” болгон зарласан. Үүнтэй холбогдуулан гаргасан Нийслэлийн Засаг даргын А/348 дугаарт захирамжийн дагуу “Хаврын их цэвэрлэгээ” -г Улаанбаатар хотын музейн нийт ажилтан, албан хаагчид 04 дүгээр сарын 11-ний пүрэв гаригт 10:00 цагаас эхлэн 2 байршилд цэвэрлэгээний ажлыг хийж гүйцэтгэлээ.
1. Байгууллага орчныхоо 50 метр хүртэлх эзэмшлийн зам талбайг цэвэрлэх, угааж
чийгшүүлэх, байгууллагынхаа хайс хашлага, хогийн сав, үүд довжоог угааж өнгө үзэмжийг сэргээх цэвэрлэгээний ажлыг хийлээ.
2. Мөн Музейн хамт олон “Хаврын их цэвэрлэгээ” удирдамжинд заасан хуваарийн дагуу Хүүхдийн урлан бүтээх төвийн зүүн хойд уулзвараас 100 айлын урд уулзвар хүртэл замын 2 талаар нийтийн эзэмшлийн гудамж талбай дахь хог хаягдал, ногоон байгууламжийн шар өвс, хатсан шарилж ургамлыг шуудайлж хогийн цэгт төвлөрүүлэх зэрэг цэвэрлэгээний ажлыг хийж гүйцэтгэлээ.

ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд ноён Евсиков Алексей Николаевич албаны хүмүүстэйгээ “Улаанбаатар хотын музей”-д зочилж, музейн үйл ажиллагаа, их хотын түүхийн баримт өв соёлтой танилцлаа. Музейн удирдлагын зүгээс Оросын Буриад худалдаачин Цогтбадамжавын бариулсан музейн барилгын түүх, уг түүхэн барилгыг сэргээн засварлах асуудлаар танилцуулав. Элчин сайдын зүгээс хоёр улсын харилцааны чухал ач холбогдолтой түүхийн баримт хадгалж байгаа бодит түүхтэй музейг үзсэндээ сэтгэл хангалуун байгаагаа илэрхийлж, энэхүү түүхэн дурсгалт барилгыг хадгалж үлдсэнд талархаж, цаашид сэргээн засварлах, шинэ байр барихад ОХУ-ын элчин сайдын яамны зүгээс боломжит хувилбараар туслахыг хичээнэ гэдгээ илэрхийлэв. Мөн өөрийн улсаас ирэх албаны зочид төлөөлөгчидөө заавал үзүүлж байх маршрутанд оруулж, Буриадын Засгийн газрын Соёлын яамны холбогдох албаны хүмүүстэй холбох зэргээр дэмжиж ажиллахаа илэрхийллээ.

1921 онд Судар бичгийн хүрээлэнгийн дэргэд номын санг анх үүсгэж, 1924 онд Улсын номын сан болгожээ. Үндэсний номын сангийн барилгыг 1946 оны 10 дугаар сард барьж эхлэн 1951 оны 7 дугаар сарын 11-нд Ардын хувьсгалын 30 жилийн ойн баяраар ашиглалтад оруулжээ. Тус барилгыг японы олзлогдсон цэргүүдээр бариулж байгаад, дараа нь монгол барилгачид гүйцээн барьсан бөгөөд Улаанбаатар хот дахь цөөн неоклассик загвартай барилгуудын нэг юм. Эх сурвалж: http://ubheritage.mn

Уг барилга нь дайны дараах энх цагийн бүтээн байгуулалтаар барьсан архитектурын дурсгалт барилгуудын нэг юм.
Улсын төв театрын барилга байгуулах тухай СнЗ-ийн тогтоол 1940 онд гарсан ч эх орны дайны улмаас хойшлогдож, 1946 оны 6 дугаар сарын 28-нд анхны суурийн чулууг тавьжээ. Барилгын зураг төслийг ЗХУ-д амьдарч байсан фашизмыг эсэргүүцэгч, герман архитектор Герхард Косель 1945 онд зохиосон бөгөөд 1946-1949 онд Улсын барилга трестийн барилгачид, японы олзлогдсон цэргүүд барьж ашиглалтад оруулжээ. Үзвэрийн гол танхим 800 хүний суудалтай бөгөөд нийтдээ 38 мянган м.кв багтаамжтай дөрвөн давхар барилга юм. Барилга ба хашааны монгол хээ угалзыг архитектор Б.Чимэд, зураач Д.Манибадар нарын зохиосон зураг төслөөр барималч С.Чоймбол, Н.Даваацэрэн, Н.Жамбаа нар бүтээжээ.
1963 онд Улсын хөгжимт драматик театрыг салгаж биеэ даасан хоёр театр болгосноор уг барилгад Улсын дуурь, бүжгийн эрдмийн театр байрласан юм. Шинэхэн театр Оросын суут хөгжмийн зохиолч П.Чайковскийн “Евгений Онегин” дууриар нээлтээ хийсэн түүхтэй. 1981 онд “Улсын дуурь, бүжгийн академик театр” 1994 онд “Сонгодог урлагийн академик театр” хамгийн сүүлд 2002 онд “Улсын дуурь, бүжгийн эрдмийн театр” хэмээн нэрлэжээ .