УЛААНБААТАР ХОТЫН МУЗЕЙ

Соёл урлагийн салбарт түүчээлэгчдийг урамшууллаа

(Нийтлэл №4)

Шинжлэх ухаан, технологийн музей нь шинжлэх ухааны санаа, багаж хэрэгслийг хөгжүүлэх, хэрэгжүүлэхэд чиглэгддэг. Байгалийн шинжлэх ухаан, байгалийн түүхийн музейн нэгэн адил шинжлэх ухааны музей нь сэргэн мандлын үеэс эхтэй.

Эдгээрийн зарим нь эрдэмтдийн цуглуулгаас, бусад нь 18-р зуунд Нидерландын Харлем дахь Тейлерсийн музей зэрэг хувийн цуглуулгаас бий болсон байна.

Шинжлэх ухааны музейн хожмын хөгжил нь шинжлэх ухааны хэрэглээний агуулгыг илэрхийлж байдаг тул технологийн болон шинжлэх ухааны хүчин чармайлтын үр дүнгийн нотолгоо болж байдаг.

Зарим шинжлэх ухаан, технологийн музей нь шинжлэх ухаан болон түүний хэрэглээг харуулахад чиглэдэг.

Шинжлэх ухааны музей нь насанд хүрэгчдээс гадна хүүхдүүдэд зориулагдсан нь түгээмэл байдаг бөгөөд үзэгчдэд үзүүлэх загвар болон интерактив үзүүлэнгээр дамжуулан үзүүлэх боломжтой байдаг.

Эдгээрийн алдартай жишээ бол Герман улсын Мюнхен хот дахь Дойчес музей, Лондон дахь Шинжлэх ухааны музей, (илүү мэргэшсэн шинж чанартай) АНУ-ын Вашингтон ДС дахь Үндэсний Агаарын болон Сансрын музей юм.

Бусад төрөлжсөн төмөр замын болон тээврийн музейнүүдэд Английн Йорк дахь музей эсвэл Люцерн нуурын эрэг дээрх Швейцарийн тээврийн музей багтана.

Хамгийн сүүлийн үеийн байгууллагууд бол ихэвчлэн томоохон техникийн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг багтаасан үйлдвэрлэлийн музей юм.

Парис дахь the Palace of Discovery зэрэг орчин үеийн шинжлэх ухааны музейд шинжлэх ухааны онолын үзүүлбэр үзүүлдэг.

Энэтхэг улсад Шинжлэх ухаан, технологийн музей нь боловсролд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг гэж үздэг бөгөөд Шинжлэх ухааны музейн үндэсний зөвлөл энэ төрлийн музейн сүлжээг орон даяар байгуулжээ.

Шинжлэх ухааныг харуулсан боловч түүхийн хэрэглүүрийг цуглуулах, хадгалах үүрэг хариуцлага хүлээдэггүй шинжлэх ухааны төвүүд ижил төстэй үүргийг гүйцэтгэдэг.

Энэ салбарын анхдагч нь Торонто дахь Онтарио шинжлэх ухааны төв юм.

Чикаго дахь шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн музей эсвэл Мехико дахь технологийн музей зэрэг шинжлэх ухаан, технологийн зарим музей нь илүү техникийн шинж чанартай байдаг.

Үйлдвэрүүд эдгээр музейнүүдийг өв соёлоо хадгалан үлдээх, бүтээлээ сурталчлах зорилгоор шууд болон шууд бусаар ивээн тэтгэж, зарим нь өөрсдийн музейгээ нээн ажиллуулдаг.

Бусад музейд шинжлэх ухаан, технологийн хэрэглээний үр дүнд бий болсон тодорхой бүтээгдэхүүнийг онцлон үзүүлдэгийн жишээ нь АНУ-ын Коннектикут мужийн Бристол дахь Америк цагны музей юм.

Дэлхийн даяар “Олон улсын музейн өдөр”-ийг жил бүрийн 5 дугаар сарын 18-ны өдөр тэмдэглэн өнгөрүүлдэг билээ.

Энэ жил “Олон улсын музейн өдөр”-ийг музейн хүч, нөлөө уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүллээ.

Улаанбаатар хотын музейгээс 5 дугаар сарын 18-ны өдөр   хүүхэд багачуудад зориулан “Хөрөг” сан хөмрөгийн сэдэвчилсэн үзэсгэлэн болон музейн боловсролын ажлын хүрээнд “Бидний Баатар хот” боловсролын ажлыг зохион байгуулсан. Энэхүү үйл ажиллагаанд 50 гаруй хүүхэд хамрагдлаа.

Мөн “Олон улсын музейн өдөр”-ийг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлын хүрээнд 5 дугаар сарын 28-ны өдөр “Хөрөг” сан хөмрөгийн сэдэвчилсэн үзэсгэлэн, Нүүрэн дээр зураг зурах үйлчилгээ, Ибру урлаг буюу усан дээр зураг зурах үзүүлбэр ба хүүхэд, гэр бүлд зориулсан зураг зурах үйлчилгээ, уран бичлэгийн үзүүлбэр үйлчилгээ, хөрөг зургийн үзүүлбэр үйлчилгээ зэрэг үйл ажиллагааг зохион байгуулав.

Арга хэмжээний үеэр Монголын хамгийн өндөр хүн “Өндөр Гонгор”-той хамт гэрэл зургаа авхуулах, Музейн брэнд дүр болох “Хотудай”-тай хамт гэрэл зургаа авхуулах үйлчилгээг мөн зохион байгуулсан.

Энэ үеэр Музейн боловсролын ажлын хүрээнд “Бидний Баатар хот” боловсролын ажилд Хан-Уул дүүргийн 118 дугаар сургуулийн сурагчид болон үйл ажиллагаанд оролцсон гэр бүлүүд идэвхтэй оролцсон.

Тус үйл ажиллагаанд нийт 80 гаруй сурагч, 150 иргэн оролцлоо.

“Үндэсний бичиг соёл, номын өдрүүд-2022” арга хэмжээ буюу Номын баяр нь УИХ-ын даргын ивээл дор “Илүү их уншъя” уриатайгаар Сүхбаатарын талбайд нээлтээ хийлээ. Энэхүү арга хэмжээ нь 31 дэх удаагаа зохиогдож байгаа бөгөөд бүх нийтийн уншлагыг дэмжих, номын сангийн өвийг арвижуулах, үндэсний бичиг соёлыг сурталчлах, хүүхэд залууст ном эрдмийг түгээн дэлгэрүүлэх зорилготой. Нээлтэд УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар тэргүүтэй албаныхан оролцов.

Нээлтийн үеэр УИХ-ын дарга Г.Занданшатар “Өнөөдрийн үйл ажиллагаанд хүндэт зочид, олон орны элчин сайд, зохиолч, орчуулагчид хүрэлцэн ирж, өргөн бүрэлдэхүүнтэй оролцож байгаа нь “Үндэсний бичиг соёлын өдөр”, Номын баяр нь олон улсын арга хэмжээ болсныг нотолж байна” хэмээн онцоллоо.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар “Ном бол хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлдог. Монгол туургатан мянга мянгаар тоологдох өв их соёл, язгуур уламжлалын магнайд ном эрдмийг хүндэтгэн дээдэлж, есөн эрдэнээр чимэглэн, шастир их цадиг, суу сэтгэлгээний охь болсон бүтээлүүдээ нандигнан хайрлаж, эрхэмлэн уншдаг ариун уламжлалтай ард түмэн”  хэмээлээ.

Зохиолч, орчуулагч, номын худалдаа эрхлэгчид болон иргэд Сүхбаатарын талбайд 280 гаруй асарт бүтээлээ дэлгэн, энэхүү арга хэмжээнд оролцож байна. Тэд энэ жилийн Номын баярыг зохион байгуулалт сайтай, өргөн цар хүрээтэй болж буйг онцолж байв.

Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хууль, “Алсын хараа-2050”  Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2012 оны 158 дугаар зарлигийн хүрээнд зохион байгуулж буй Номын баяр тавдугаар сарын 20-22-ны өдрүүдэд төв талбайд үргэлжилсэн юм.

Улаанбаатар хотын музейн удирдлага болон ажилтнууд тус өдөрлөгт амжилттай оролцлоо.

Нийтлэл №3

Байгалийн түүх, байгалийн шинжлэх ухааны музей

Байгалийн түүх, байгалийн шинжлэх ухааны музей нь байгалийн ертөнцтэй холбоотой байдаг; Тэдний цуглуулгад шувууд, хөхтөн амьтад, шавж, ургамал, чулуулаг, ашигт малтмал, чулуужсан олдворуудын сорьц агуулагдаж болно. Эдгээр музейнүүд нь Сэргэн мандалт ба Гэгээрлийн үед Европ дахь нэр хүндтэй хүмүүсийн бүтээсэн танин мэдэхүйн кабинетаас эхтэй.

Байгалийн ертөнцөөс авсан сорьцуудыг (хэдийгээр нэвтэрхий толь бичгийн цуглуулгын нэг хэсэг байсан ч) хамгийн эртний зарим музейд болох Английн Оксфорд дахь Ашмолеан музей, Лондон дахь Британийн музей, Парис дахь Байгалийн түүхийн үндэсний музей зэрэгт хадгалж байдаг.

19-р зуунд байгалийн шинжлэх ухаан хөгжихийн хэрээр байгалийн ертөнцийн үзмэрүүдийг дэлгэн үзүүлэх музейнүүд цэцэглэн хөгжиж, тэдний тоо хэд дахин нэмэгджээ. АНУ болон Латин Америкт тэдний цуглуулгад ихэвчлэн физик, нийгмийн антропологи, байгалийн шинжлэх ухааны үзмэрүүдийг багтаасан байдаг.

Хожим нь байгалийн шинжлэх ухааны музейнүүд байгаль хамгаалах шинэ чиг хандлага, хүрээлэн буй орчны асуудалд нөлөө үзүүлсэн байна. Зарим музейд байгаль орчны төлөвлөлтийг хөнгөвчлөх (ихэвчлэн орон нутгийн төлөвлөлтийн эрх бүхий байгууллагатай хамтран) болон экологийн үзмэрийг тайлбарлахад туслах зорилгоор үйлчилдэг газар нутгийнхаа биологийн өгөгдлийг бүртгэх зарим хөтөлбөрүүдийг бий болгожээ.

Нью Йорк дахь Америкийн байгалийн түүхийн музей

Лондон дахь Байгалийн түүхийн музей, Вашингтон дахь Смитсоны хүрээлэнгийн байгалийн түүхийн үндэсний музей, Нью Йорк дахь Америкийн байгалийн түүхийн музей зэрэг томоохон музейд байгалийн ертөнцийн харьцуулсан олон цуглуулга, тэр дундаа төрөл зүйлийн дээжийг хадгалдаг.

Ийм музей нь ангиллын судалгааны олон улсын төвүүд бөгөөд ихээхэн хэмжээний судалгааны хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлдэг.

Ерөнхий музейнүүд

Нийтлэл №2
Ерөнхий музей нь нэгээс олон сэдвээр цуглуулгатай байдаг тул заримдаа олон салбар эсвэл салбар дундын музей гэж нэрлэдэг. Дийлэнх олонх нь 18, 19, 20-р зууны эхэн үед байгуулагдсан, хувийн цуглуулгуудаас гаралтай бөгөөд тухайн үеийн нэвтэрхий толь бичгийг тусгасан байдаг. Зарим ерөнхий музей нь худалдаагаар дамжсан соёлын харилцааны нөлөөг харуулдаг.

Энэ төрлийн музейд хэд хэдэн чухал төрөлжсөн цуглуулгууд байдаг бөгөөд энэ нь тэдгээрийг нэгээс олон төрөлд ангилах боломжтой юм. Энэ нь ялангуяа төрөлжсөн музейд үзүүлсэн материалын тоо хэмжээ, чанараас хэтрэхгүй бол нэг буюу хэд хэдэн чиглэлээр цуглуулгатай байж болох олон томоохон ерөнхий музейнүүдэд хамаарна.

Зарим үндэсний музейнүүд үндсэн байрандаа ерөнхий цуглуулгаа үзүүлдэг бөгөөд олонх нь ийм маягаар эхэлдэг боловч хожим талбайгаа нэмэх хэрэгцээ нь цуглуулгуудыг хувааж, төрөлжсөн музейн өсөлтийг нэмэгдүүлдэг.
Ерөнхий музейн дунд хамгийн түгээмэл нь тухайн бүс нутаг эсвэл орон нутагт үйлчилдэг музей юм. Тэдний ихэнх нь иргэний бахархал, тухайн нутгийн тухай сурталчлах хүсэл эрмэлзэлд үндэслэсэн байдаг. Тэд зүүн болон баруун Европт өргөн тархсан бөгөөд Энэтхэг, Австрали, Шинэ Зеланд, Хойд ба Өмнөд Америкт нилээд түгээмэл байдаг.

Тэдний гол үүрэг бол тухайн нутгийн байгаль, хүн төрөлхтний түүх, уламжлал, бүтээлч сэтгэлгээг үзмэрээр дамжууулан үзүүлэх явдал юм. Ихэнх тохиолдолд ийм байдлаар үйлчилдэг нийгэмлэг нь соёлын хувьд нэг төрлийн байдаг. Эс бөгөөс музей нь янз бүрийн ард түмний харилцан ойлголцлыг бий болгохын тулд тусгай хөтөлбөр боловсруулж болно.

Английн Брэдфорд хотын музейн үзмэрийн дээжээс.

Английн Брэдфорд, Лестер зэрэг цагаачид ихтэй хотуудад бүс нутгийн музей ийм ажилд идэвхтэй оролцдог. Заримдаа үндэсний музей эсвэл бусад агентлагаас бэлтгэсэн тусгай үзэсгэлэнгүүд нь бүс нутгийн музейд олон нийтэд үндэсний эсвэл илүү өргөн хүрээтэй олон улсын өвтэй танилцах боломжийг олгодог.
Нийтлэг музей, ялангуяа бүс нутгийн болон орон нутгийн түвшинд, ялангуяа өргөн хүрээтэй судалгааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн тохиолдолд олон төрлийн цуглуулгуудыг арчлахад шаардлагатай олон тооны мэргэжилтнүүдийг ажиллуулах зардал өндөр байдаг тул хүндрэлтэй асуудалтай тулгардаг. Зарим музейд судлаачид, ялангуяа археологи, түүх, байгалийн шинжлэх ухааны чиглэлээр судалгааны ажил төрөлжиж, тухайн бүс нутгийн байгаль орчныг бүртгэх, мэдээллийн сан бэлтгэхэд оролцдог болсон тул шинжлэх ухааны болон түүхийн ач холбогдолтой газарт хэрэгжих төсөл төлөвлөгч, боловсруулагчдад зөвлөгөө өгч ажилладаг. Бусад ерөнхий музейнүүдийн хувьд уламжлалт үүргээ хэвээр хадгалсаар ирсэн боловч олон талт арга барил нь үзэсгэлэнгээрээ илэрхийлэгддэг Японы Йокохама хотын Каназава Бунко музейн нэгэн адил олон нийтэд чиглэсэн үйлчилгээнд хүчин чармайлтаа төвлөрүүлдэг. Бүс нутгийн болон орон нутгийн олон музейн дэмжин ажилладаг бусад бүтээн байгуулалтын ажлууд нь археологийн болон байгалийн онцлогийг тайлбарлах зорилгоор газар дээр нь музей, хүрээлэн буй орчны талаар өгүүлэх өвийн төвүүдийг ялангуяа хот суурин газруудад байгуулах болон музейн гадуурх үйл ажиллагаа болох өв соёл, байгалийн жимийг хөгжүүлэх явдал юм.
Зарим музей нь тодорхой үзэгчдэд зориулагдсан бөгөөд ихэвчлэн зорилгодоо нийцүүлэн ерөнхий цуглуулгуудыг олж цуглуулдаг. Эдгээрийн нэг нь хүүхдийн музей (насанд хүрэгчдийн музей бас байдаг) бөгөөд интерактив үзмэрүүдийг байнга үзүүлдэг. Сонирхолтой жишээнүүд гэвэл Нью-Йорк хотын Бруклины хүүхдийн музей, Бостон дахь Хүүхдийн музей, Индиана дахь Индианаполис хотын асар том хүүхдийн музей (12 га талбай дээр байрладаг бөгөөд жилд нэг сая гаруй зочдыг татдаг) болон Шинэ Делигийн Үндэсний Хүүхдийн Музей орно. Мөн Нью-Йорк хотод 2002 онд нээж, маш их маргаан үүсгэсэн Сексийн музей гэх мэт зөвхөн насанд хүрэгчдэд зориулсан музей байдаг.

АНУ-ын Индианаполис хотын Хүүхдийн музей нийт 12 га талбайд байрладаг байна.

Монгол Улсын Ойн тухай хууль, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2021 оны 58 дугаар зарлигийн хүрээнд хэрэгжүүлэх “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн, “Ногоон хот – Иргэний оролцоо” хаврын мод тарих аяны нээлтийн өдрүүд 2022 оны 05 дугаар сарын 06-аас 05 сарын 15-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна.

Энэ ажлуудын хүрээнд өнөөдөр Улаанбаатар хотын музейн хамт олон “Баянгол цэцэрлэгт хүрээлэн”-д үхрийн нүд, хайлаас, тэхийн шээг зэрэг мод, бутыг тарьж суулгалаа.

Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө өнөөдөр Чингэлтэй дүүргийн Эрүүл мэндийн төв болон өрхийн эрүүл мэндийн 17 төвийн удирдлагуудыг хүлээн авч уулзлаа.

Тэрбээр энэ үеэр “Цар тахлын хүнд үед эрүүл мэндийн байгууллагын ачааны хүндийг анхан шатны байгууллагууд үүрч байсан. Өнөөдрийг хүртэл цар тахлын хүнд үе бүрэн дуусаагүй байна. Тэр дундаа хөрш зэргэлдээ БНХАУ төдийгүй өндөр хөгжилтэй орнууд одоог хүртэл цар тахлын хувилбаруудтай нүүр тулж байгаа. Тиймээс та бүхэн анхаарал болгоомжоо алдалгүй ажиллах нь чухал юм” хэмээв.

Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 8-нд БНСУ-д ажлын айлчлал хийсэн. Энэ үеэр тус улсын “BBB” компанийн зүгээс түргэвчилсэн чипт аппаратыг Нийслэлийн Засаг даргын орлогчид гардуулсан. Тэгвэл өнөөдөр тус компанийн удирдлагуудын хамт “Ковид-19” түргэвчилсэн чипт аппаратыг уулзалтад оролцсон өрхийн эрүүл мэндийн төвийн дарга нарт хүлээлгэн өглөө.

Уг төхөөрөмж нь урьдчилан сэргийлэх, эрт илрүүлгийн үзлэг арга хэмжээнд ихээхэн ач холбогдолтой юм. Тухайлбал, “Ковид-19”-ийн түргэвчилсэн шинжилгээ, PSA буюу түрүү булчирхайн хавдрын маркер, CEA буюу ходоод бүдүүн гэдэсний маркер, AFP буюу элэгний хавдрын маркер, CA125 буюу өндгөвчний хавдрын маркер зэрэг нийт найман төрлийн шинжилгээг хийх боломжтой аж.

Энэ удаагийн өглөөний уулзалтын хүндэт зочноор Азийн Сангийн Монгол улс дахь Суурин төлөөлөгч Марк Кэйниг уригдан ирж ”ӨӨРЧЛӨЛТИЙН МЕНЕЖМЕНТ БА АСУУДЛЫГ ШИЙДВЭРЛЭХ АРГУУД” сэдвээр илтгэл тавилаа. Тэрбээр уг илтгэлдээ асуудалтай хэрхэн нүүр тулах, шийдэлд хэрхэн хүрэх, энтрепренёр сэтгэлгээний үндсэн зарчмууд болон асуудал шийдвэрлэх 5 чухал алхмын тухай арга туршлагаа хуваалцаж хөтөлбөрийн ментий нарын эхний даалгавар болох бичил төсөлд хувь нэмэр болох үнэт зөвлөгөөг өглөө. Марк Кэйниг нь 2008 оноос Азийн сангийн салбар орнууд болох Непал, Тайланд, Камбож зэрэг улсуудад төсөл хөтөлбөрүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж ирсэн бөгөөд 2018 оны 1 дүгээр сараас Азийн сангийн Монгол улс дахь Суурин төлөөлөгчөөр томилогдон ажиллаж байгаа улс төр судлаач, олон улсын хууль ба гадаад харилцааны магистр зэрэгтэй хүн юм. Мөн өглөөний уулзалтад Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар, Нийслэлийн Засаг даргын эдийн засгийн хөгжил, төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч Ж.Сандагсүрэн нар зочлон ирж хөтөлбөрт оролцохоор сонгогдсон ментий нарт баяр хүргэж, өөрчлөлтөд ямагт бэлэн байж, аливаа асуудал, сорилтыг зөв хандлагаар хүлээн авч, даван туулахыг, өөрсдийгөө ямагт хөгжүүлж, Нийслэл хотын хөгжлийн төлөө хувь нэмрээ оруулан ажиллахыг уриалан амжилт хүслээ.

МУЗЕЙН ТӨРЛҮҮД

(Нийтлэл №1)

Музейг төрөл бүрийн гарал үүсэл, үзэл баримтлал, нийгэмд гүйцэтгэх үүрэг нь өөр өөр байдгийг харгалзан тогтсон ангилалд оруулдаггүй. Зарим музей нь хүүхэд, дунд сургууль, их сургууль олон нийт, гэх мэт тусгай үзэгчдэд зориулсан байдаг. Зарим нь тодорхой газарзүйн бүс тухайлбал хот, бүс нутагт тодорхой үүрэг хариуцлага хүлээдэг. Бусад музей, ялангуяа үндсэрхэг үзэл, шашин шүтлэг, улс төрийн үзэл баримтлалтай музей нь ер бусын хэтийн төлөвийг санал болгодог бөгөөд үүний үр дүнд урлаг, түүх, шинжлэх ухааны цуглуулгуудыг өөр өөрийн хувилбараар тайлбарладаг.

Заримдаа музейг санхүүжүүлсэн эх үүсвэрээр нь улсын, хотын, хувийн гэх мэтээр ангилдаг. Санхүүжилтийн эх үүсвэрээр нь ангилах нь музейн цуглуулгын жинхэнэ мөн чанарыг харуулж чадахгүй байх талтай. Жишээлбэл засгийн газраас санхүүжүүлдэг байгууллагууд буюу үндэсний музейнүүд нь Британийн музей, Эрмитаж, Лувр зэрэг олон улсын шилдэг цуглуулгуудыг эзэмшиж болно, Европ тив дэх эртний олон тооны үндэсний музейн төрөлжсөн цуглуулгатай байж болно, эсвэл Вашингтон ДС дахь Смитсоны хүрээлэнгийн Анакостиа хөршийн музейн нэгэн адил эдгээр нь үндсэндээ орон нутгийн шинж чанартай байж болно.

Луврийн музей (Франц)

Музейн цуглуулгын шинж чанарт үндэслэн дүн шинжилгээ хийх нь цар хүрээ, чанарын ялгааг харуулж чадахгүй ч ерөнхий болон төрөлжсөн музейг ялгах ач холбогдолтой юм. Нэмж дурдахад, цуглуулгыг онцлон тэмдэглэснээр энэ арга нь музейн үндэс суурь дээр төвлөрдөг. Энэхүү нийтлэлд музейг ерөнхий, байгалийн түүх ба байгалийн шинжлэх ухаан, шинжлэх ухаан, технологи, түүх, урлаг гэсэн үндсэн таван төрөлд ангилан үзүүлэх юм. Сүүлийн үеийн музей болох виртуал музей нь өвөрмөц цахим үзүүлэнгээрээ бусад бүх төрлөөс онцлог бөгөөд энэ тухай бас яригдах юм.

Ерөнхий музей

Ерөнхий музей нь нэгээс олон сэдвээр цуглуулгатай байдаг тул заримдаа олон салбар эсвэл салбар дундын музей гэж нэрлэдэг. Энэ төрлийн музейн ихэнх нь XVII, XIX, XX зууны эхэн үед байгуулагдсан. Зарим ерөнхий музей дээр худалдаагаар дамжсан соёлын харилцааны нөлөө харагддаг. Музейнүүдэд ихэвчлэн хэд хэдэн чухал төрөлжсөн цуглуулгууд байдаг бөгөөд тэдгээрийг нэгээс олон төрөлд ангилах боломжтой юм. Зарим үндэсний музейнүүд үндсэн байрандаа ерөнхий цуглуулгаа үзүүлдэг боловч хожим нэмэлт зай олох хэрэгцээ нь цуглуулгуудыг хувааж, төрөлжсөн музейг шинээр үүсгэхэд хүрдэг.

Кинсэйл орон нутгийн музей (Ирланд)

Ерөнхий музейн дунд хамгийн түгээмэл нь тухайн бүс нутаг эсвэл орон нутгийн /орон нутгийг судлах музей/ музей юм. Тэдний ихэнх нь нутгийн бахархал, тухайн нутгийн түүхийг сурталчлах хүсэл эрмэлзэлд үндэслэсэн байдаг. Энэ төрлийн музей нь зүүн болон баруун Европт өргөн тархсан бөгөөд Энэтхэг, Австрали, Шинэ Зеланд, Хойд ба Өмнөд Америкт бас байдаг. Тэдний гол үүрэг бол тухайн нутгийн байгаль, хүмүүсийн  түүх, уламжлал, бүтээлч сэтгэлгээг тусгах явдал юм. Ихэнх тохиолдолд ийм байдлаар үйлчилдэг хүмүүс нь соёлын хувьд нийтлэг байдаг. Зарим үед музей нь янз бүрийн ард түмний харилцан ойлголцлыг бий болгохын тулд тусгай хөтөлбөр боловсруулж болно. Англи улсын Брэдфорд, Лестер зэрэг цагаачид ихтэй хотуудад бүс нутгийн музей ийм ажилд идэвхтэй оролцдог. Заримдаа үндэсний музей эсвэл бусад агентлагаас бэлтгэсэн тусгай үзэсгэлэнгүүд нь бүс нутгийн музейд олон нийтэд үндэсний эсвэл олон улсын өвийн илүү олон үзмэрүүдтэй танилцах боломжийг олгодог.

НИЙСЛЭЛИЙН ИРГЭДИЙН ХУРЛЫН ТӨЛӨӨЛӨГЧИД УЛААНБААТАР ХОТЫН МУЗЕЙ ДЭЭР АЖИЛЛАА

Нийслэлийн ИТХ-ын Хүний хөгжлийн хороо өнөөдөр нийслэлийн Соёл урлагийн газарт ажиллаж 2021 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний гүйцэтгэл, 2022 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний мэдээллийг сонсон, тулгамдаж буй асуудлын талаар санал солилцов. Нийслэлийн Соёл урлагийн газраас  энэ удаагийн уулзалт зөвлөгөөнийг Улаанбаатар хотын музейд зохион байгууллаа.

Нийслэлийн соёл урлагийн газрын өнгөрсөн онд зохион байгуулсан томоохон ажлуудаас дурдвал, Үндэсний номын сангийн хуучин барилга, Дуурь бүжгийн эрдмийн театр, Драмын эрдмийн театрын барилгуудыг соёлын өвийн бүртгэлд бүртгүүлжээ. Мөн Үндэсний урлагийн их театр, Үндэсний номын сан, Хүүхдийн номын сан, Хүүхэлдэйн театр, Хүүхдийн соёлын өв, хөгжлийн төв, Хүүхэд залуучуудын театрын барилгыг шинээр барих газрын асуудлыг шийдвэрлүүлсэн байна. Түүнчлэн Улаанбаатар хотын нийтийн төв номын сан болон салбар 4 номын сан, алслагдсан 3 дүүргийн Соёлын ордны номын санд фондын баяжилтыг хийж эхэлжээ.

Уулзалтын үеэр төрөөс соёлын талаар баримтлах бодлогыг иргэдэд хүргэхэд төрийн захиргааны анхан шатны нэгжийн бүтэц хязгаарлагдмал, соёлын өвийг хамгаалах үүрэг бүхий байгууллагуудын уялдаа холбоо сул, сайжруулж ажиллах шаардлагатай байгааг албаны хүмүүс онцоллоо. Мөн салбарын хүний нөөцийн мэдлэг боловсрол, ур чадварыг дээшлүүлэх тогтолцоо, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх, санхүүжилт хязгаарлагдмал, харьяа байгууллагуудтай харилцах эрх зүйн зохицуулалт дутагдалтай байгааг нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын дарга О.Анхбаяр хэлэв.

Энэ үеэр уулзалт зөвлөгөөнд оролцогсод Улаанбаатар хотын музейг үзэж сонирхлоо. Тус музейн барилгыг засварлаж, үйл ажиллагааг боловсрол, түүх соёлын танин мэдэхүйн чиглэлээр өргөжүүлэн хөгжүүлэхээр ажиллаж буй явц болон тус музейн ажилд тулгамдаж буй асуудлуудын талаар музейн захирал П.Даваасүрэн танилцууллаа.

Тайлангийн дүгнэлтийн үеэр нийслэлийн ИТХ-ын Хүний хөгжлийн хорооны дарга П.Наранбаяр ерөнхий боловсролын сургуулиудын урлаг, соёлын дугуйланг эрчимжүүлэх, сурагчдад багаас нь урлагийн  боловсрол олгох хэрэгтэйг хэлж байлаа. Харин төлөөлөгч Ү.Оюунзул Улаанбаатар хотын музейн засвар, арчлалтад анхаарах, бусад байгууллагуудтай хамтран ажиллах уялдааг сайжруулах зэрэг саналыг хэлэв. НИТХ-ийн төлөөлөгчид Улаанбаатар хотын музейн шинэ барилгын ажлын төсөвийг Нийслэлийн ирэх оны төсөвт суулгуулах талаар дэмжин ажиллахаа илэрхийлэв.

Нийслэлийн ИТХ-ын Хүний хөгжлийн хорооны гишүүдээс гарсан саналыг цаашдын ажлуудад тусгаж, хамтын ажиллагааг бэхжүүлэн ажиллана гэдгээ нийслэлийн Соёл, урлагийн газрын дарга О.Анхбаяр илэрхийллээ.

Өнгөрсөн шуурхай зөвлөгөөнөөр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар 17 чиглэлээр үүрэг, даалгавар өгснөөс хэрэгжилт 70.1 хувьтай байна. Тухайлбал, Газрын зөрчил арилгах талаар авах зарим арга хэмжээний тухай захирамжийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлж ажиллахыг үүрэг болгосон. Энэ жилийн хувьд 188 байршилд 4860 гарааш буулгахаар төлөвлөснөөс өнөөдрийн байдлаар 26 байршилд 639 гарааш буулгаж, 9873 мкв талбайг чөлөөлжээ.

Хотын дарга хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын ажлыг долоо хоног бүр танилцуулах үүрэг өгсөн. Энэ дагуу НЗДТГ Нийслэлийн Цахим хөгжил, мэдээллийн технологийн газартай хамтран цахим системийг ашиглалтад оруулсан байна. Энэ системээс аль ажил ямар шатандаа яваа мэдээллийг авах боломжтой. Нийслэлийн Засаг даргаас 617 ажил эрх шилжихээс 591 ажлын эрх 28 байгууллагад шилжиж, 95.8 хувийн гүйцэтгэлтэй байна.

Нийслэлийн хэмжээнд улс, нийслэл, дүүргийн хөрөнгө оруулалт зэрэг 11 санхүүжилтийн эх үүсвэрээр 1076 төсөл, арга хэмжээ хийгдэхээр байгаа. Эдгээрийн тендер сонгон шалгаруулалт 72 хувьтай, 750-ийнх нь тендер зарлагдсан. Гэрээ байгуулсан 76 ажил байна. 91 ажилд гэрээ байгуулах эрхийг нь олгожээ. Тендерийн үнэлгээний шатанд яваа 333 төсөл, арга хэмжээ байна. Зургаан байгууллага 100 хувь тендерээ зарлажээ. Хотын дарга тендер, худалдан авалтын арга хэмжээнд хяналт тавьж, ажлаа эрчимжүүлэхийг сануулсан.

Нийтийн эдэлбэрийн зам, талбайд өдрийн худалдаа, үйчилгээ эрхлэх ажлын явцын талаар Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежер бөгөөд Захирагчийн ажлын албаны дарга Д.Ганболд танилцуулав. Тэрбээр “Мэргэжлийн байгууллагаас худалдаа, үйлчилгээ эрхлэх 34 газрын жагсаалт гаргаснаас эхний ээлжид 10 газарт амралтын өдөр арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөж байна. Цаашид үүнийг өргөтгөнө” гэлээ. Мөн Бага тойруу бүс дэх өнгө үзэмжгүй хашаа хайс, түр гараашуудыг буулгах ажлын хүрээнд зураг төсөл гаргаж, ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэхээр ажиллаж байгааг хэлж байв.

Хот байгуулалт, хөгжлийн газрын дарга Ц.Тулга “144 барилгын ажлын зөвшөөрөл олгосноос барилга угсралтын ажилд 89, цахилгааны 41, инженерийн шугам сүлжээ, буулгалтын тус бүр долоо олгогдсон. Эдгээр ажлын 29 хувь нь улс, нийслэлийн төсвийн хөрөнгө оруулалтынх. Задгай талбайн худалдааны 34 байршлыг тогтоож, тохижилтын ажлын төлөвлөлтийн даалгавар батлуулсан. Үүнтэй холбоотойгоор УБЗАА-наас журам боловсруулж байгаа. 188 байршилд гарааш буулгаж, тохижуулах ажил хийхээс бид газар дээр нь очиж ажиллаж, орчинтой уялдуулж тохижилт хийхээр төлөвлөсөн. Эхний 26 байршлын зураг төсөл, тохижилтын ажлын төлөвлөлтийн даалгавар боловсруулсан” гэдгийг онцоллоо.

Мөн газрын зөрчил арилгах, хашаа буулгах Ажлын хэсэг байгуулагдаж, 47 байршлын 247 хашаа, хайсыг буулгах төлөвлөгөө гаргаж, энэ долоо хоногоос чөлөөлөх ажлыг эхлүүлэх юм.

Хотын дарга ажлаа эрчимжүүлж, процессоо багасгаж, дүрэм журмаа хялбаршуулж, жирийн иргэнд хялбар байдлаар шийдэхийг үүрэг болголоо. Мөн Улаанбаатар хотын инфляцын өсөлтийн тайланг гаргаж, танилцуулахыг даалгав.

Авто зогсоолын төлбөр хураамжид цахим төлбөрийн нэгдсэн систем нэвтрүүлэх ажлын талаар Нийслэлийн Цахим хөгжил, мэдээллийн технологийн газрын дарга О.Чинзориг “Нийслэлийн Замын хөгжлийн газартай гэрээтэй 70 зогсоол байгаа. Төлбөр, хураамжийг цахим болгох ажлын хүрээнд өнөөдрөөс туршилт хийж эхлээд байна” хэмээлээ. Хотын дарга есдүгээр сарын 1-н гэхэд үйл ажиллагааг жигдрүүлэх хэрэгтэйг сануулав.

Гэр хорооллын 200 мянган өрхийн нүхэн жорлонг ариутгах, хөрсний бохирдлоос сэргийлэх зорилгоор ашигтай бактери үржүүлэх аргаар ариутгал, халдваргүйтгэлийн ажлыг зохион байгуулах ажлын талаар Нийслэлийн Байгаль орчны газрын дарга М.Нямбаяр танилцуулав. Тэрбээр “Хөрсний бохирдол, доройтлыг бууруулах хэлтэс байгуулж байгаа. Судалгаагаар 145.900 модон жорлон байгаагаас гүн бохирдолтой 50 мянган жорлонд эхний ээлжид ашигтай бактери хийж, ариутгал халдваргүйжүүлэлт хийхээр төлөвлөсөн. Цаашид бүх модон жорлонд бактери хийх бөгөөд судалгаанд үндэслэн био, эко жорлонгоор солих төслүүдийг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн ажиллаж байна” гэлээ.

Ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн сургалтын орчны эрсдэлийн үнэлгээ хийсэн ажлын дүгнэлтийн талаар Нийслэлийн Боловсролын газрын орлогч дарга Л.Буянтогтох “Үнэлгээгээр сургууль, цэцэрлэгийн орчны замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр тэмдэг, тэмдэглэгээ байршуулах, хурд сааруулагч хийх хэрэгтэй гэж гарсан. Мөн гэрлэн дохио, явган хүний зам, биеийн тамирын талбай, тоног төхөөрөмж хүрэлцээ хангамж муутай, гэрэлтүүлэг муу, цэцэрлэгийн тоглоомын талбай эрсдэлтэй байна” гэв.

Үүний дараа Хотын дарга аюулт үзэгдэл, техник, зам, тээврийн осол гэмтэл болон гэмт хэрэг зөрчил, хэв журмын нөхцөл байдлын талаар мэдээлэл сонслоо.

Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын дарга, хурандаа Л.Дашням “Гуравдугаар сарын 11-нээс дөрөвдүгээр сарын 3-н хүртэлх хугацаанд Гал түймэр унтраах аврах ангиуд гал түймрийн 89, аврах ажиллагааны дөрвөн дуудлагад үүрэг гүйцэтгэсэн. Энэ хугацаанд гал түймрийн утаажилтын бүсээс 177 иргэнийг гаргаж, хоёр тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийн авран хамгааллаа. Он гарснаас хойш объектын гал түймрийн 632, ой, хээрийн түймрийн нэг, аврах ажиллагааны 35, нийт 668 удаагийн дуудлагын дагуу ажилласан. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 25.8 хувиар өссөн үзүүлэлт юм. Мөн холбогдох зургаан байгууллагын албан хаагч нар 365 чиглэлд хяналт, шалгалтын үйл ажиллагаа зохион байгуулсан. Өнгөрсөн 14 хоногт 15 удаагийн өнжмөл шар өвсний түймрийн улмаас 26.3 га талбай шатаж байсныг хөдөлгөөнт эргүүл газар дээр нь унтрааж ажилласан” гэлээ.

Харин өнгөрсөн 14 хоногийн хугацаанд зам, тээврийн 3364 осол, хүн гэмтсэн 60 осол бүртгэгдсэний 48 нь явган зорчигч байжээ. Энэ нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад 1.7 дахин нэмэгдсэн үзүүлэлт юм. Мөн дээрх хугацаанд ослын улмаас дөрвөн хүн нас барсан харамсалтай хэрэг гарсан байна.

Хотын дарга ой, хээрийн түймэр болон зам тээврийн ослоос  урьдчилан сэргийлж ажиллах хэрэгтэйг санууллаа. Осол аваартай холбоотойгоор нэгдүгээр эгнээг, тэр тусмаа гол уулзваруудыг камержуулах хэрэгтэйг онцлов.

Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, Нийслэлийн Хүний нөөцийн хөгжлийн төв, Удирдлагын академи, JCI Монгол байгууллага хамтран “Алсын хараа 2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг олон нийтэд сурталчлах ажлын хүрээнд Нийслэл “RISE-Аcademy” арга хэмжээг 2022 оны 03 дугаар сарын 26-27-ны өдрүүдэд амжилттай зохион байгууллаа.

Нийслэл “RISE-Аcademy” сургалтад Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, харьяа нутгийн захиргааны байгууллагын удирдах албан тушаалтнууд хамрагдлаа.

Тус сургалтыг багийн ажиллагаанд тулгуурласан олон улсын сургалтын шинэлэг арга зүйг ашиглан дизайн сэтгэлгээний арга, систем сэтгэлгээ, зан үйлийн нөлөө, анализ синтез аргачлалаар явуулсан нь онцлогтой, мөн үр дүнтэй байлаа.

Удирдлагын академи, НҮБ-ийн Хөгжлийн хөтөлбөрийн зөвлөхүүд, Нийслэлийн Хүний нөөцийн хөгжлийн төв, JCI Монгол академийн багш нар сургалтыг удирдан явуулж, сургалтад хамрагдсан нийслэлийн харьяа нутгийн захиргааны байгууллагын 100 гаруй удирдах албан тушаалтан батламж гардан авлаа.

Арга хэмжээний үеэр “Улаанбаатарын хөгжил ба хотын эдийн засаг” сэдэвт хэлэлцүүлгийг НЗДТГ-ын Хүний нөөцийн хөгжлийн төвийн дарга Б.Энхболд хөтөлж Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар, Нийслэлийн Засаг даргын Төр, хувийн хэвшлийн түншлэл, төсөл, хөтөлбөр хариуцсан зөвлөх А.Мөнхболд нар оролцон нийслэлийн нутгийн захиргааны байгууллагуудын удирдлагуудын сонирхсон асуултад хариулт өглөө.  Тус сургалтанд Улаанбаатар хотын музейн захирал П.Даваасүрэн амжилттай оролцлоо.

Мөн арга хэмжээний хаалтын ажиллагаанд Монгол улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хүрэлцэн ирж, Удирдлагын академийн захирал Д.Сүрэнчимэгийн удирдан явуулсан хэлэлцүүлэгт оролцож “Алсын хараа 2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, Засгийн газраас хийж хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар мэдээлэл танилцуулав. Ерөнхий сайд хэлсэн үгэндээ Засгийн газар болон Нийслэлийн удирдлагууд ингэж чөлөөтэй уулзаж, суралцаж, хамтдаа байх  боломж бараг байгаагүй, анхны тохиолдол болов уу. Нийгмийг тэр дундаа нийслэлийг бүтээж буй энэ цагийн хариуцлагатай хүмүүс бол та бүхэн. Аливаа ажил харилцаан дээр тогтдог. Тэр ч утгаараа энэ академи та бүхнийг дахин хамтдаа цааш ажиллах эрч хүч өгсөн гэдэгт итгэлтэй байна гэдгийг онцлоод ажлын амжилт хүссэн юм.

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ОРЛОГЧ З.ТӨМӨРТӨМӨӨ УЛААНБААТАР ХОТЫН МУЗЕЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААТАЙ ТАНИЛЦЛАА

Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө 2022 оны 02 дугаар сарын 17-ны өдөр Улаанбаатар хотын музейн үйл ажиллагаа, өнөөгийн нөхцөл байдалтай биечлэн танилцлаа.

Музейн удирдлагын зүгээс музейн түүхэн дурсгалт барилгыг сэргээн засварлах, шинэ өргөтгөлийн барилга бариулах, бүтэц, орон тоог нэмэгдүүлэх, сан хөмрөгийн аюулгүй байдлыг дээшлүүлж зориулалтын орчин нөхцөлд үзмэрийг хадгалж хамгаалах, олон нийтэд хүргэх соёлын үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, камер, дохиолол, агааржуулалтын системийг иж бүрэн шинэчлэх, гэрээт харуул хамгаалалттай болох зэрэг музейд тулгамдаж буй асуудлуудыг танилцуулав.

Нийслэлийн Засаг даргын орлогч З.Төмөртөмөө эдгээр тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд бодлогын түвшинд бүх талаар дэмжлэг үзүүлж, үе шаттай хамтран хэрэгжүүлэхээр болов.