НЗДТГ, Нийслэл Улаанбаатар хотын Үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбоо, Монголын ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбоо хамтран жил бүр хотын хөгжил дэвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж, хөдөлмөр зүтгэл, оюун ухаанаа зориулан, ажил бүтээлээрээ манлайлсан хөдөлмөрийн аваргуудаа тодруулдаг уламжлалтай. Ажил үйлсээрээ салбартаа тэргүүлж буй 30 эрхмийг нийслэлийн 2022 оны хөдөлмөрийн аваргаар тодрууллаа. Шагналыг Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч Ж.Сандагсүрэн, Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө, НЗДТГ-ын дарга И.Баатархүү, Нийслэл Улаанбаатар хотын Үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбооны дарга Ё.Соёлмаа нар гардуулсан юм.

Энэ үеэр нийслэлийн Засаг даргын орлогч Ж.Сандагсүрэн мэндчилгээ дэвшүүлж “Байгууллага, хамт олныхоо түүчээ болж, Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын хөдөлмөрийн аваргаар шалгаран, хөгжил дэвшилд нь үнэтэй хувь нэмэр оруулж буй та бүхэнд иргэд болон албан хаагчдын өмнөөс халуун талархал дэвшүүлж, улам их амжилтыг хүсье. Улаанбаатар хот бол их айл. Энэ их айлыг хөгжүүлэхэд нийслэлийн мянга, мянган ажилтны хувь нэмэр их. Ирж буй 2023 ондоо эрүүл энх, аз жаргалтай байхыг хүсэж, илүү их амжилтаар бялхаж байх болтугай” хэмээлээ.

Нийслэл Улаанбаатар хотын Үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбооны дарга Ё.Соёлмаа “Хотынхоо хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж, хөдөлмөр, оюун ухаан, хөлс хүчээ дайчлан ажилласан нийслэлийн 2022 оны хөдөлмөрийн аваргууд та бүхэнд халуун баяр хүргэе. Ирэх он жилүүдэд ажилчдын орлогыг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг хангах, ажлын байрны эрүүл ахуйг дээшлүүлэх чиглэлд олон ажил хийнэ гэдэгт итгэлтэй байна” гэв.

Нийслэлийн 2022 оны хөдөлмөрийн аваргаар тодорсон гэрэл зургийн www.mpa.mn  вэбсайтын үүсгэн байгуулагч, фото сэтгүүлч Б.Бямба-Очир “Би гэрэл зургийн салбарт 10 гаруй жил ажиллаж, 2013 оноос www.mpa.mn сайтыг үүсгэн байгуулсан. Нийслэлийн хөдөлмөрийн аварга хэмээх нэр хүндтэй, том шагналыг хүртэж буйдаа, тэр дундаа хэвлэл мэдээллийн салбараас тодорч байгаадаа баяртай байна” хэмээн сэтгэгдлээ илэрхийллээ.

Түүнчлэн Хот тохижилтын газар ОНӨААТҮГ-ын зам талбайн үйлчлэгч Б.Энхболд “Би Хот тохижилтын газарт 2014 онд ажилд орж, өдгөө ес дэх жилдээ ажиллаж байна. Иргэд маань хог хаях нь багасаж, жил ирэх тусам соёлтой болж байгаад талархдаг. Хамт олондоо, намайг дэмждэг ах эгч, найз нартаа баярлалаа, бас шинэ жилийн мэнд хүргэе” гэлээ.

Хот тохижилтын газар ОНӨААТҮГ-ын жолооч Б.Энхбаяр “Би давс, бодис цацах тусгай зориулалтын камаз машин барьдаг. Шагнал авсандаа сэтгэл маш өндөр байна. Хамт олондоо баярлалаа” хэмээв.

Мөн Хан-Уул дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах 30 дугаар ангийн гал сөнөөгч Н.Гантулга “2022 оны нийслэлийн хөдөлмөрийн аваргаар шалгарсандаа тун баяртай байна. Энэ бол нийслэлийн Онцгой байдлын хэлтсийн 2000 гаруй алба хаагчийн шагнал. ОБЕГ, Нийслэлийн Онцгой байдлын газар, Хан-Уул дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах 30 дугаар ангийн нийт удирдлага, алба хаагчдадаа эрүүл энх, сайн сайхныг хүсье. Энэ жил би ойролцоогоор 50 хүний амь нас авран хамгаалсан” гэлээ.

Нийслэлийн 2022 оны хөдөлмөрийн аваргууд

1. Нийслэлийн Онцгой байдлын газрын Хан-Уул дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр унтраах аврах 30 дугаар ангийн Гал сөнөөгч Н.Гантулга
2. Баянгол дүүргийн Замын цагдаагийн хэлтсийн цагдаа зохицуулагч, Цагдаагийн ахлах ахлагч Д.Бат-Эрдэнэ
3. Нийслэлийн Эрүүл мэндийн газрын Статистик мэдээлэл, цахим эрүүл мэндийн хэлтсийн дарга Н. Долгормаа
4. Хан-Уул дүүргийн “Эрүүл мэндийн төв”-ийн Сувилахуйн албаны дарга Б.Халиунгэрэл
5. “Геодези усны барилга байгууламжийн газар” ОНӨААТҮГ-ын Далан сувгийн техникч О.Энхтүвшин
6. “Орон сууц, нийтийн аж ахуйн удирдах газар” ОНӨААТҮГ-ын Хэрэглэгчдэд үйлчлэх төв 7-ын Сантехникийн засварчин Б.Цоодол
7. “Зорчигч Тээврийн Нэгтгэл” ОНӨААТҮГ-ын нэгдүгээр баазын жолооч Б.Эрдэнэсүх
8. “Зорчигч тээвэр гурав” ОНӨААТҮГ-ын Тээвэрлэлт, үйлчилгээний хэлтсийн гуравдугаар хэсгийн жолооч Ч.Дамдиндорж
9. Нийслэлийн “Хот тохижилтын газар” ОНӨААТҮГ-ын Зам талбайн үйлчлэгч Б.Энхболд
10. Нийслэлийн “Хот тохижилтын газар” ОНӨААТҮГ-ын жолооч Б.Энхбаяр
11. Ус сувгийн удирдах газрын ажилтан, Монгол Улсын гавъяат тамирчин, Жүдо бөхийн дэлхийн аварга Ц.Цогтбаатар
12. Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албаны Хүнс, хөдөө аж ахуй, худалдаа, үйлдвэр, үйлчилгээний хэлтсийн Ахлах мэргэжилтэн Д.Эрдэнэцэцэг
13. Зэвсэгт хүчний 326 дугаар ангийн захирагч Г.Отгонбаяр
14. Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газрын Хяналт, шинжилгээ үнэлгээний хэлтсийн Ахлах мэргэжилтэн Б.Мишигдорж
15. Төрийн албаны зөвлөлийн Нийслэл дэх салбар зөвлөлийн орон тооны Нарийн бичгийн дарга Б.Эрдэнэтуяа
16. Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтын газрын Санхүү аж ахуйн хэлтсийн дарга, Ерөнхий нягтлан бодогч Ц.Алтангэрэл
17. Нийслэлийн Нийтлэг үйлчилгээний газрын үйлчлэгч Б.Буяндэлгэр
18. “Ус сувгийн удирдах газар”-ын нийтлэг үйлчилгээний албаны Механик засварын цехийн техникч Э.Баатархүү
19. “Номин холдинг” ХХК-ийн нэгдсэн агуулахын ахлах менежер Б.Туяа
20. “Технож бизнес инкубатор төв”-ийн захирал Г.Галаарийдий
21. “Сноу филдс” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Ц.Ган-Өлзий
22. Баянзүрх дүүргийн Боловсролын хэлтсийн Сургуулийн өмнөх боловсрол хариуцсан мэргэжилтэн Ц.Энхтуяа
23. Нийслэлийн Боловсролын газрын Барилга, хөрөнгө оруулалт хариуцсан мэргэжилтэн Э.Баярмагнай
24. Баянгол дүүргийн Цагдаагийн газрын нэгдүгээр хэлтсийн хороо хариуцсан цагдаагийн Ахлах ахлагч Б.Оюунболд
25. Фото мэдээллийн MPA.mn сайтын үүсгэн байгуулагч, гэрэл зургийн сурвалжлагч Б.Бямба-Очир
26. “Улаанбаатар театр” ОНӨҮГ-ын Ерөнхий найруулагч П.Урнаа
27. Нийслэлийн Аврах ангийн аврагч, ахлагч Б.Дэмбэрэл
28. Нийслэлийн Хот байгуулалт хөгжлийн газрын Ерөнхий архитекторын ажлын албаны газар зохион байгуулалт хариуцсан мэргэжилтэн М.Шижирбаяр
29. Нийслэлийн “Хот тохижилтын газар” ОНӨААТҮГ-ын Зам талбайн үйлчлэгч Ц.Чинзориг
30. Чингэлтэй дүүргийн Эрүүл мэндийн төвийн Мэс засал, гэмтлийн тасгийн их эмч Т.Мөнх-Эрдэнэ

НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

“Хүний хөгжил-нийгмийн хөгжил” сэдэвт нийслэлийн нийгмийн салбарынхны зөвлөгөөн болж байна. Тодруулбал, НЗДТГ-ын Нийгмийн бодлогын хэлтсээс дүүргүүдийн Нийгмийн хөгжлийн хэлтэс, нийслэлийн нийгмийн салбарын хэрэгжүүлэгч агентлаг, хэлтсийн мэргэжилтэн зэрэг 150 гаруй албан хаагчийн дунд уг салбар зөвлөгөөнийг зохион байгуулж буй.

Нийгмийн салбар маш өргөн хүрээг хамардаг. Өөрөөр хэлбэл, эрүүл мэнд, боловсрол, соёл урлаг, хөдөлмөр халамж, спорт, гэр бүл, хүүхэд залуус, аялал жуулчлал, жендер гэх мэтчилэн томоохон салбаруудыг нэгтгэж байдаг. Энэ талаар Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө “Нийгмийн салбарт хийж буй ажлууд өнөөдөр шийдээд, маргааш шууд өөрчлөлт авчирдаггүй.  Урт удаан хугацааны дараа тодорхой үр дүн гардаг. Тиймээс энэ салбарт ажиллаж буй ажилтан, албан хаагчид нэг бодлого дор үйл ажиллагаагаа явуулж, нэг зорилготойгоор тогтвортой хөгжих учиртай. Нийгмийн салбар авлигаас харьцангуй ангид байдаг. Бүр мөсөн авлигаас салъя гэвэл боловсрол, эрүүл мэндийн салбарын тусгай зөвшөөрөл, төрийн үйлчилгээг цахимжуулах хэрэгтэй. Уг ажлыг ч нийслэлийн удирдлагууд шат дараатай хэрэгжүүлж байгаа” хэмээв.

Тус салбар зөвлөгөөн гүйцэтгэлийн төлөвлөгөө боловсруулалт, Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга, ажлын байрны стресс менежмент, хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, манлайлал, хувь хүний хөгжил, төрийн албаны шинэчлэл зэрэг сэдвээр өрнөх юм. Дээрх сэдвүүдийн хүрээнд Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөл, СЭМҮТ-ийн Сэтгэл заслын баг, Нийслэлийн Ажил олгогч эздийн холбоо зэрэг салбар бүрийн төлөөлөл илтгэл тавина.

Нийслэлийн хэмжээнд нийгмийн салбарын удирдах ажилтны шуурхай зөвлөгөөнийг сар тутам хийж, тулгарч буй асуудал бэрхшээлээ хэлэлцэн, цаашдын төлөвлөгөөгөө ярилцдаг. Харин өнөөдрийн зөвлөгөөн жилд нэг удаа болдог бөгөөд  дотоод хүний нөөц рүүгээ чиглэсэн гэдгээрээ онцлог юм.

НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР 

Сүхбаатарын талбайд жагсаж буй иргэдээс Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчид ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу Соёлын төв өргөө /СТӨ/-ний гурван өрөөг ашиглуулахаар болсныг Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн хөгжил, боловсрол, эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө мэдэгдлээ. Тодруулбал, хүйтний эрч чангарч буй энэ өдрүүдэд СТӨ-ний нэг өрөөнд иргэдэд эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх бол, нэг өрөөнд цагдаагийн алба хаагч нар байрлаж, аюулгүй байдлыг нь хангана. Түүнчлэн жагсагчдад дулаацах, амрах зориулалтаар нэг өрөөг гаргаж, мөн СТӨ-ний ариун цэврийн өрөөг ашиглуулахаар боллоо.

Жагсаалд оролцож байгаа иргэдийн аюулгүй байдлыг хангахаар нийслэлийн зүгээс шаардлагатай арга хэмжээг шат дараатай авч, ирүүлсэн хүсэлтүүдийг боломж бололцоондоо тулгуурлан шийдвэрлэсээр байна. Тухайлбал, дулаалга, халаалттай хоёр гэр, галын хор, кабелийн утас, ширээ, сандал, зурагт зэрэг шаардлагатай зүйлсийг жагсагчдад  олгож, ДДЭШ сувгийн антеннийг холбуулсан юм.

Эх сурвалж: НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

Монгол Улсын Засгийн газраас 2023-2025 оныг “Монголд зочлох жил” болгон зарласан. Энэ хүрээнд ирэх жилд нэг сая жуулчин хүлээн авах зорилтыг дэвшүүлж, аялж, амрах таатай нөхцөл бололцоог бүрдүүлэхээр олон шат дараатай үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж буй. Тухайлбал, Аялал жуулчлалын тухай хуулийг шинэчлэн, эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх, олон улсын нислэг, төмөр замын рейсийн болон улс хооронд зорчих автобусны тоог нэмэгдүүлэх зэрэг арга хэмжээг хэрэгжүүлж байна. Энэ хүрээнд Нийслэлийн Засаг даргын Нийгмийн салбар, ногоон хөгжил болон агаар, орчны бохирдлын асуудал хариуцсан орлогч З.Төмөртөмөө өнөөдөр олон улсын сэтгүүлчдийн төлөөллийг хүлээн авч уулзаж, мэдээлэл өглөө.

Нийслэлийн Засаг даргын орлогч З.Төмөртөмөө “Аялал жуулчлалын хуулийг хэлэлцэж, энэ салбарт чиглэсэн цогц, тусгай хөтөлбөрүүдийг боловсруулж байна. Тухайлбал, Монголд зочлох жилийн хүрээнд хамгийн анхны арга хэмжээ болох “Шинэ жилээр Монголд” жуулчдын хөтөлбөрийг арванхоёрдугаар сарын 25-наас нэгдүгээр сарын 10-ны хооронд нийслэлд хэрэгжүүлэхээр бэлдэж байна” хэмээлээ. Мөн тэрбээр энэхүү шинэ жилийн хөтөлбөрт дэлгүүр, худалдааны төвүүд, урлаг, соёлын зэрэг нийслэлийн олон үйлчилгээний байгууллага хөнгөлөлт, урамшуулал зарлан оролцож байгааг онцолж байв.

Тус хөтөлбөрт хамрагдаж байгаа газруудын үүдэнд таних тэмдэг бүхий нэгдсэн баннер, мэдээлэл байрлуулах бөгөөд жуулчид гадаад паспортоо үзүүлэн урамшууллаа эдлэх боломжтой юм. Энэ талаарх мэдээллийг удахгүй www.ubwinter.com сайтад байршуулна гэдгийг Нийслэлийн Аялал жуулчлалын газрын дарга Д.Батсүх хэлэв.

Энэ үеэр Нийслэлийн Засаг даргын орлогч З.Төмөртөмөө, Нийслэлийн Аялал жуулчлалын газрын дарга Д.Батсүх нар Монгол Улс болон Улаанбаатар хотын онцлог, аялал жуулчлалын салбарын талаарх мэдээллийг сэтгүүлчдэд өгч, тэдний асуултад хариулсан юм.

Эх сурвалж: НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

НИТХ-ын ээлжит XVI хуралдаанаар Нийслэлийн 2023 оны төсвийн төслийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийлээ. Энэ үеэр Нийслэл дэх Төрийн аудитын газрын дарга, тэргүүлэх аудитор М.Эрдэнэжаргал 2023 онд төсвийн орлогоо нэмэгдүүлэх, зарлагыг бууруулах аудитын дүгнэлтийг танилцуулав. Тэрбээр “Ирэх оны төсвийн төсөлд татварын орлогыг нэмэгдүүлэх хүрээнд нийслэлийн есөн дүүргийн татварын мэдээллийн санд бүртгэгдээгүй үл хөдлөх хөрөнгийг бүртгэлжүүлж, татварын суурь баазыг нэмэгдүүлэх, нийслэлийн өмчийн байруудыг НИТХ-аар баталсан тарифаар түрээслэх зэргээр орлого төвлөрүүлж болно. Мөн тэвчиж болох зардлуудыг танах боломжтой” хэмээсэн юм.

НИТХ-ын хороод болон намын бүлгийн хуралдаануудаар Нийслэлийн 2023 оны төсвийн төслийг хэлэлцсэний дүнд гаргасан санал, дүгнэлтүүдийг мөн танилцуулсан. Тухайлбал, НИТХ дахь  МАН-ын бүлгээс Сэлбэ голын төслийн нэгжтэй холбоотой 3.1 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг дэмжихгүй байх улс төрийн шийдвэр гаргасан бол АН-ын бүлгээс  татварын бус орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэлд гэр хорооллын газартай уялдуулан үнэт цаас гаргах, төр захиргааны шинэ байрыг худалдан борлуулж замын түгжрэлийг бууруулахад зарцуулах, чиг үүрэг давхардсан орон нутгийн өмчит газруудыг татан буулгах, нэгтгэх зэргээр зардлыг  бууруулах саналтайгаа онцлов. Хуралдаанаар эдгээр санал, дүгнэлтийг төсвийн төсөлд тусгах, эсэх дээр санал хурааж шийдвэрлэсэн юм.

Нийслэлийн 2023 оны төсөв батлах тогтоолын төсөл гаргаж санал хураан, олонхын саналаар баталлаа.

2023 оны төсвийн орлогын төлөвлөгөө нь 2022 оныхоос 2.2 хувиар, хүлээгдэж буй гүйцэтгэлээс 13.1 хувиар, 2021 оны гүйцэтгэлээс 46.7 хувиар өссөн дүнтэй гарч байна. Харин зардлын хувьд Нийслэлийн 2023 төсвийн төсөлд урсгал зардлаас гадна нийтийн тээврийн парк шинэчлэл, тойрог замын бүтээн байгуулалт, дөрвөн байршлын 10.2 км гол гудамж, зам, 930 метр урттай гүүрний барилга, есөн байршлын 12.3 км туслах зам, 30 метр урттай гүүрэн байгууламжийн бүтээн байгуулалт, цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зэрэг томоохон бүтээн байгуулалтын ажлууд багтжээ.

Нийслэлийн 2023 оны төсвийн төслийг боловсруулахдаа татварын бүртгэлийг сайжруулах, цахимжуулах, цахим төлбөрийн баримтын системийг үе шаттай хөгжүүлэх замаар далд эдийн засгийг бууруулах, татварын суурийг өргөжүүлэх, төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх үндсэн бодлогыг баримталсан байна. Мөн төсвийн бүх шатны байгууллага, төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээд Төрийн хэмнэлтийн тухай хуулийг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж, санхүүгийн сахилга батыг мөрдөх юм.

Мөн хуралдаанаар НИТХ-ын 2022 оны 65-р тогтоолд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, Нийслэлийн 2022 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний биелэлт, 2023 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөө батлах тухай, Хувьчлалын жагсаалтаас хасах тухай, Ашиг орлогын хуваарилалт тогтоох, газрыг орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авах зэрэг асуудлыг хэлэлцэж, тогтоолын төсөл гарган шийдвэрлэлээ. Тухайлбал, Нийслэлийн 2022 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд таван бүлгийн 23 дэд бүлэгт хамаарах 1369 төсөл, арга хэмжээ хэрэгжүүлэхээр тусгасан. Арванхоёрдугаар сарын 1-ний байдлаар хэрэгжилт 91 хувьтай байна. Мөн Нийслэлийн 2023 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд дөрвөн бүлгийн 19 дэд бүлэгт хамаарах 856 төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөжээ. Түүнчлэн Сүхбаатар дүүргийн нэгдүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт Үндэсний соёл амралтын хүрээлэнгийн эзэмшиж буй газраас НЗДТГ-ын нэр дээр шилжүүлсэн 10.2 га газрыг орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авах тухай асуудлыг хэлэлцэн батлав.

Эх сурвалж: НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар НИТХ-ын дарга Ж.Батбаясгаланд Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын 2023 оны төсвийн төслийг өргөн барилаа. Мөн Нийслэлийн 2022 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний биелэлт, 2023 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний төсөл болон “Үндэсний соёл амралтын хүрээлэн” ХХК-ийн 10.2 га газрыг нийслэлийн тусгай хэрэгцээнд авах тухай тогтоолын төслийг тус тус өргөн барьсан юм.

Энэ үеэр Хотын дарга “Дэлхий дахинаа үүссэн коронавируст цар тахлын дараах эдийн засгийн нөхцөл байдал, улс хоорондын мөргөлдөөнөөс үүдэлтэй тээвэр логистикийн гацалт, үнийн өсөлтүүд нийслэлчүүдэд хүндхэн цохилт өгч байна. Гэхдээ нийслэлийн хэмжээнд хийж, хэрэгжүүлэх олон ажил бий. Бид 2022 оныг “Иргэн төвтэй жил” болгон зарласан. Үүний хүрээнд зөвшөөрөлгүй гарааш, хашаа, хайсыг чөлөөлөн тохижуулж, ногоон байгууламжийг үе шаттай нэмэн, иргэдэд ая тухтай орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхээр зорин ажиллалаа. Ирэх 2023 оныг бизнес эрхлэлтийг дэмжих жил болгон зарлана. Бизнес эрхлэгч иргэн, аж ахуй нэгж, байгууллагуудыг дэмжин, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэн, төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхэд анхаарах болно. Хэдий амаргүй цаг үед төсвийн төслөө өргөн барьж байгаа ч төсөв хэлэлцэхэд НЗДТГ, нийслэлийн харьяа агентлагууд идэвхтэй оролцоно. Нийслэл Улаанбаатар хотын 2023 оны төсвийн төсөл болон бусад дагалдах тогтоолын төслүүдийг хэлэлцэн, шийдвэрлэж өгнө үү” хэмээв.

НИТХ-ын дарга Ж.Батбаясгалан “Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч харьяа агентлагууд болон дүүрэг хороодтойгоо нягт хамтран, асуудлуудаа эрэмбэлэн, төсвийн төслөө өргөн барьж байна. Улс орны төсвийн асуудал хүндхэн байгаа энэ үед нийслэл ч танаж болох зардлуудаа танаж байгаа. НИТХ-ын зүгээс холбогдох хууль тогтоомж, дэгийн хүрээнд зөвлөлдөн, Хотын даргын өргөн барьсан төслүүдийг эрэмбэлэн, нийслэлчүүдтэйгээ хамтдаа хэлэлцэх болно. Төсөв шүтэх бус, хөрөнгө оруулалтыг дэмжин, төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлж, ажлын байр нэмэгдүүлэх чиглэлд анхааран ажиллах хэрэгтэй” хэмээв.

Төсвийн тухай хуульд зааснаар аймаг, нийслэлийн Засаг дарга тухайн шатны жилийн төсвийн төслийг жил бүрийн арваннэгдүгээр сарын 25-ны дотор ИТХ-д өргөн мэдүүлэх ёстой. Харин ИТХ жил бүрийн арванхоёрдугаар сарын 5-ны дотор төсвийн төслийг хэлэлцэн баталдаг.

Эх сурвалж: НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

Зүүн Азийн есөн орны залуучуудын дунд зохион байгуулдаг 12 төрөлт спортын наадмыг Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотноо 2023 оны наймдугаар сард зохион байгуулахаар бэлтгэл ажлыг хангаж байна. Өнөөдөр тус наадмын бэлгэдлийг залуус, сурагчдад танилцуулав.

Аливаа бүс, тив болоод олимпын наадмууд нь өөрийн гэсэн лого, бэлгэдэл, маскот буюу дүртэй байдаг. Дүрийн хувьд голдуу амьтны дүрийг сонгож, бэлгэддэг.

Энэ талаар “Улаанбаатар Зүүн Азийн залуучуудын наадам зохион байгуулах хороо” ХК-ийн үйл ажиллагаа хариуцсан захирал Ц.Бат-Энх “Спортын наадмыг зохион байгуулж буй эзэн орон өөрийн бүс нутагт ховордож буй амьтдыг олон нийтэд таниулах, хайрлан хамгаалах, үлгэр туульсын дүрийг сэргээх зорилгоор бэлгэдэл дүрээ тодорхойлдог. Тийм учраас бид хангарди, галбингаа шувууг бэлгэдэл дүрээрээ сонгосон. Хангарди шувуу нь Улаанбаатар хотын бэлгэ тэмдэг бөгөөд эр чадал, эрэмгий зориг, их ухаан цогцлоосон домгийн шувуу юм. Тус наадам нь жендерийн  тэгш эрх, тогтвортой хөгжлийн зорилтыг хангах зорилготой учраас “Эмэгтэй дүртэй байя” гэх саналыг уран бүтээлчид гаргасан. Ийнхүү үлгэр домгийн үзэсгэлэнт жигүүртэн, үг хэл цэцэн, бурхны дууч, бүхнийг чадагч хэмээн эрхэмлэн дээдэлдэг Галбингаа гэх домгийн галт шувууг нэг дүрээрээ сонгосон” хэмээн тайлбарласан юм.

Бэлгэдэл дүр болох хангарди шувууг “Хаки”, галбингаа шувууг “Инга” гэж нэрийджээ. Нэрийг сонгохдоо Зүүн Азийн бусад орны тамирчид хэлэхэд амар, энгийн дуудлагатай байхаар тооцсон байна.  “Инга” гэх нэрийг галбингаа гэх нэрийн хэсгээс авчээ.

Наадмын логог монгол гэрийн тоононы дүрсээр хийсэн бөгөөд “Улаанбаатарын дээвэр дор нэгдэцгээе” гэх агуулгатай аж. Түүнчлэн газар зүйн байршлаар харахад Зүүн Азийн бүс нутгийн орнууд дундаас Монгол Улс өрх, тооно хэсэгт нь оршиж байсан тул ийнхүү логогоо тодорхойлжээ.

Наадмын бэлгэдэл дүрүүдийг зураач Э.Түвшинтөр зурж, хүүхэлдэй урлаач Б.Бямбацэрэн бүтээсэн байна. Бэлгэдэл дүрийг танилцуулах үеэр Жүдо бөхийн дэлхийн аварга, Олимпын хүрэл медальт Ц.Цогтбаатар, Холимог тулааны тамирчин Б.Баттөр /Ангууч/ нар хүүхэд, залууст амжилтын түүхээ хуваалцан, ярилцсан юм.

Холимог тулааны тамирчин Б.Баттөр /Ангууч/ хүүхэд, залууст хандан “Одоо үед хамгийн чухал авьяас бол тууштай хөдөлмөр болчихсон. Ямар ч авьяастай хүмүүсийг тууштай байдлаар ялах боломжтой. Олимп бол дэлхийн улс үндэстнүүдийг нэгтгэж, эв нэгдлийн бэлгэдэл болдог хамгийн гоё наадам. Харин Зүүн Азийн залуучуудын наадмыг анх удаа Улаанбаатар хотод зохион байгуулах гэж байгаа нь маш чухал ач холбогдолтой. Уг наадмаар дамжуулан дэлхийд өөрсдийгөө сурталчлан, хамтдаа хөгжих  боломжтой гэж харж байна. Спорт бидэнд ялж, ялагдаж сурахаас эхлээд сэтгэл зүй, бие физиологийн эрүүл мэндийг өгдөг. Бүгд зорьсон зүйлдээ тууштай байгаарай” хэмээн захисан юм.

Арга хэмжээний үеэр үзэгчдийн дундаас азтан шалгаруулж, спортын төрлүүдээр хичээллэх эрхийн бичгээр шагнасан бөгөөд наадмын үеэр хэрэгжүүлэх “Өсвөр сурвалжлагчдын хөтөлбөр”-ийг мөн танилцууллаа.

Зүүн Азийн наадмын холбоо болон МҮОХ-ны төлөөлөгчид 2017 онд гурвалсан гэрээнд гарын үсэг зурж, 2023 онд Монгол Улсын нийслэлд Зүүн Азийн залуучуудын II наадмыг зохион байгуулахаар албан ёсоор шийдвэрлэсэн. Зүүн Азийн залуучуудын наадам нь Олон улсын олимпын хороо, Азийн олимпын зөвлөлийн албан ёсны наадамд тооцогддог, бүс нутгийн хэмжээний томоохон наадам юм. Тус наадамд оролцохоор 2400 орчим тамирчин, дасгалжуулагч, 350 гаруй шүүгч, техникийн ажилтан болоод холбогдох албаныхан гээд нийт 4500 орчим хүн Улаанбаатар хотод ирэх тооцоо гарчээ. Спорт, аялал жуулчлалын хувьд өндөр ач холбогдолтой уг наадмыг Зохион байгуулах хорооны даргаар Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар ажиллаж байна.

Эх сурвалж: НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

Монгол Улсад шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны болон Нутгийн өөрөө удирдах байгууллага үүсэн байгуулагдсаны 30 жил, нийслэл Улаанбаатар хот байгуулагдсаны 383 жилийн ойд зориулсан НИТХ-ын Хүндэтгэлийн хуралдаан өнөөдөр боллоо.

Нийслэл Улаанбаатар хотын Хурал нь 1989 оноос гүйцэтгэх засаглалаас тусгаарлан бие даасан бөгөөд 1992 онд шинэ Үндсэн хуульд “Нутгийн өөрөө удирдах ёсыг төрийн удирдлагатай хослуулах үндсэн дээр нутгийн удирдлагыг хэрэгжүүлнэ” гэж заасны дагуу өөрөө удирдах шинэ, ардчилсан тогтолцооны суурь тавигдсан юм.

Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд нутгийн өөрөө удирдах байгууллага хэрхэн хөгжин замнасныг иргэд, олон нийтэд танилцуулах хүндэтгэлийн энэхүү арга хэмжээнд УИХ, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын төлөөлөл, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар, НИТХ-ын дарга, төлөөлөгчид, нийслэлийн үе үеийн удирдлагууд, Монгол Улсад суугаа элчин сайд нар болон олон улсын байгууллагуудын төлөөлөл оролцлоо.

Хуралдааныг НИТХ-ын дарга Ж.Батбаясгалан нээсний дараа Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлиг болгосноор Эзэн Богд Чингис хааны эш хөргийг хүндэтгэн залсан юм.

Нутгийн өөрөө удирдах байгууллагын түүхт 30 жилийн ойг тохиолдуулан Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар нарын дэвшүүлсэн мэндчилгээг уншиж танилцуулав. Мөн НИТХ-ын дарга Ж.Батбаясгалан, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар нар баяр хүргэж, үг хэллээ.

Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар энэ үеэр хотод тулгамдаж буй асуудлуудыг нэгдмэл бодлогоор хамтран шийдвэрлэхээр зорин ажиллаж байгаа нутгийн захиргааны байгууллагын нийт албан хаагч нар, төлөөлөлд талархал илэрхийлсэн юм. Тэрбээр “Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд НЗДТГ-аас НИТХ-тай хамтран ажиллаж, хотын өмнө, нийслэлчүүдийн өмнө тулгамдсан олон асуудлыг хамтран шийдвэрлэж ирсэн. Цаашид ч нутгийн өөрөө удирдах болон нутгийн захиргааны байгууллагуудын хөгжлийг төлөвшүүлж, хотод тулгамдаж буй шийдэх ёстой, хүлээлт үүсгэсэн олон чухал сэдвийг хөндөж, энэ талаар олон ажлыг хийхэд бид нягт хамтарна” хэмээн онцоллоо.

НИТХ-ын дарга Ж.Батбаясгалан мөн хурлын үеэр “Нутгийн өөрөө удирдах шинэ ардчилсан тогтолцооны 30 жилд нийслэлийн иргэдийнхээ эрхэм дээд шийдвэр, эрх чөлөөт сонголтоор нийт найман удаагийн хуралд 383 төлөөлөгч сонгогдон, иргэдээ төлөөлж, дуу хоолой, хүсэл зориг, эрх ашгийг нь илэрхийлэн хамгаалж ирсэн. Нийслэл хотоо иргэдийнхээ хүсэл шаардлагад нийцсэн метрополис хот, инновац технологид суурилсан хөгжлийн төв, эдийн засгийн хөгжлийн бааз суурь, дэд бүтэцтэй болгон угсрах үүрэг одоо бидэнд ногдож байна” гэсэн юм. Хүндэтгэлийн хуралдаанд Улаанбаатар хотын музейн захирал П.Даваасүрэн оролцов.

Монгол Улсын Үндсэн хууль батлагдсаны 30 жил, Нутгийн удирдлагын шинэ тогтолцоо үүсэж хөгжсөний 30 жилийн ойн хүндэтгэлийн хуралдаанд зориулж Улаанбаатар хотын музей, Нийслэлийн архивын газартай хамтран Улаанбаатар хотын түүхтэй холбоотой архивын баримт, музейн үзмэрүүдийг дэлгэн үзүүллээ.

Технологийн шийдлүүдийг ашиглан иргэдийн ажиллаж, амьдрахад таатай ухаалаг Улаанбаатар хотыг бий болгоход нийслэлийн төрийн байгууллагууд мэдээлэл технологийн үндэсний тэргүүлэгч 70 гаруй аж ахуйн нэгжтэй хамтран ажиллахаар болсон. Энэ хүрээнд 1000 орчим монгол инженерийн оролцоотойгоор Улаанбаатар хотын “Дижитал шилжилт”-ийг хийж буй бөгөөд томоохон төслүүдийг Хотын дарга өнгөрсөн пүрэв гарагт УИХ, Засгийн газрын гишүүд, НИТХ-ын төлөөлөгчид болон нийслэлчүүддээ танилцууллаа. “Дижитал Сити” хөтөлбөрийн талаар Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазартай ярилцлаа.

-Улаанбаатар дижитал хот болохоо зарлалаа. Дижитал хот болохын тулд ямар ажлууд хийх вэ. Хэзээ Улаанбаатар бүрэн дижитал хот болох вэ гэдгээс яриагаа эхэлье?

-Хотын төвлөрлийг сааруулж, түгжрэлийг бууруулах хүрээнд цогц арга хэмжээнүүдийг авч, хэрэгжүүлж байгаа. Энэ хүрээнд 36 багц бүхий 300 гаруй ажлыг эхнээс нь хийж байна. Үүний нэг нь Ухаалаг Улаанбаатар төсөл. Дэлхийд технологийн дэвшил хурдтай хөгжиж байгаа энэ цаг үед олон хот технологи дээр суурилсан дижитал шилжилтийг хийж буй. Улаанбаатар хот энэ хөгжлөөс хоцрохгүйн тулд мэдээлэл технологийн үндэсний компаниудтай уулзаж, төлөвлөлтийг хийсэн. Ухаалаг Улаанбаатар төсөл 27 багц асуудал болж задрах бөгөөд эхний ээлжид 12-ыг хэрэгжүүлнэ. Энэ 12-ыгоо Эрүүл, аюулгүй хот, Зам тээвэр, Засаглал гэсэн гурван бүлэгт хувааж, мэдээллийн системүүдтэй холбох үйл ажиллагаа эхнээсээ бэлэн болсон. Улаанбаатар хот дэвшилтэт бодлогыг хэрэгжүүлж, 2024 оны арванхоёрдугаар сар гэхэд 27 багц асуудлаа шийдсэнээр Дижитал хот болох бүрэн боломжтой.

Дэлхийд дижитал шилжилтийг таван төлөвөөр ангилдаг. Улаанбаатар хотын хувьд нэгдүгээр үе шатаас хоёр руу шилжих шатандаа явж байна. Улаанбаатарыг дижитал хот болгохын тулд салбар хоорондын уялдаа холбоо, иргэдийн оролцоог хангах хэрэгтэй. Интеграцийг хурдтай хийж чадсанаар Улаанбаатар хотын дижитал болох үйл явц хурдасна. Энэ нь төрийн үйлчилгээний бүтээмжийг сайжруулах, үр ашгийг нэмэгдүүлэх, авлига, хүнд суртлыг бууруулах сайн нөлөөллийг бодитоор бий болгоно.

-Цахим шилжилт олон давуу талыг бүрдүүлнэ. 2016 оноос өмнө манай улс цахим шилжилтийг төрийн байгууллага руу анхаарч хийж байсан. Одоо салбар бүр рүү чиглүүлж байгаагаараа илүү ач холбогдолтой гэж харж байна?

-Тэгэлгүй яах вэ. Төрийн үйлчилгээ хүнд суртлыг багасгахгүйгээр урагшлахгүй. Цахим шилжилтийг хийхээс өмнө аливаа асуудлыг цаасаар шийддэг байсан нь төрийн үйлчилгээ авах гэж удаан хугацаагаар дараалалд зогсох, цаг хугацааны хувьд тодорхойгүй байдал үүсэх, эрх бүхий албан тушаалтан эргээд хариу өгөхдөө удах зэргээр чирэгдэл үүсгэдэг байсан. Энэ нь төр, иргэн хоорондын холбоо алсрах, төрд итгэх итгэл буурах, улмаар улс төр, нийгэм, эдийн засаг тогтворгүй болох гэх мэт маш олон сөрөг үр дагаврыг бий болгодог. Нийслэл Улаанбаатар хот 2016 онд E-Service үйлчилгээ нэвтрүүлж, нийслэлийн 13 байгууллагын 123 үйлчилгээг цахимжуулсан нь өнөөгийн E-Mongolia-гийн суурь болж, хөгжсөн. Одоо 764 үйлчилгээг E-Mongolia-гаар үзүүлж байна.

-Энэ нь мэдээж маш их зардал, цаас хэмнэж байгаа болов уу?

-Өнөөдрийн байдлаар E-Mongolia систем иргэдэд давхардсан тоогоор 10 сая гаруй удаагийн цахим үйлчилгээ үзүүлж, 167 тэрбум орчим төгрөгийг бодитоор хэмнэсэн. Цаг хугацаа, эдийн засгийг хэмнэснээс гадна иргэдийн сэтгэл санаанд ч эергээр нөлөөлж байна. Төрийн үйлчилгээг таван минутын дотор авч, найман цагийн дотор шийдвэр гарч байна гэх мэт олон давуу талыг бодитоор бий болгосон. Дижитал шилжилтийг хотынхоо хэмжээнд богино хугацаанд хийж байж, цаашлаад дижитал үндэстэн болно. Хурдацтай хөгжиж байгаа технологийг Улаанбаатар хотын хөгжилд ашиглах бололцоог үндэсний 70 компани буюу 1000 монгол инженер хамтдаа бүрдүүлж байгаа. Технологийн давуу талыг сайн ашиглаж, бүх зүйлийг Монголдоо, өөрсдөө хийж байна.

Дэлхийн цахим засаглалын хөгжлийн индексээр Монгол Улс 2022 онд 193 орноос 74-р байрт жагсаж байна. Бид энэ жагсаалтад эхний 50-д багтах ёстой. Мөн бизнесийн таатай орчныг бүрдүүлж, худалдаа үйлчилгээ эрхлэгч иргэн, аж ахуй нэгж байгууллагуудын бизнесийн орчныг сайжруулах үзүүлэлтээр 2020 онд 190 орноос 81-р байрт, олон улсын авлигын төсөөллийн индексээр 2021 онд 180 орноос 110-р байрт тус тус эрэмбэлэгдсэн. Энэ үзүүлэлтийг сайжруулахад цахим шилжилт хэрэгтэй. Өдгөө нийслэлийн бүх шатны буюу 1322 байгууллагын 30 мянга гаруй албан хаагч ERP системд холбогдож, орон зай, цаг хугацаанаас үл хамааран харилцаж, албан бичиг шуурхай солилцох нэгдсэн платформтой болж, цаасан суурьт ажиллагаа цахим хэлбэрт шилжсэн.

Нийслэлээс иргэн, аж ахуйн нэгжид үзүүлдэг 589 төрлийн үйлчилгээ байдаг. Үүнээс 225 нь тусгай зөвшөөрөл болон зөвшөөрлийн шинжтэй үйлчилгээ. Тэдгээрийг авахад олон шат дамжлагатай, бүрдүүлэх бичиг баримт их, мэдээ, мэдээлэл хангалтгүй, зөвшөөрөл олгох хүсэлтийн хариу удаан, дараалал ихтэй зэрэг бэрхшээлүүдээс үүдэн иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагууд төрийн үйлчилгээг авахдаа сэтгэл ханамжгүй байдал үүсэж, авлига, хүнд суртал үүсэх шалтгаан болоод байсан. Бид энэхүү асуудлыг шийдвэрлэх хүрээнд бизнес эрхлэгчдийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцсэн төрийн үйлчилгээг хүнд сурталгүйгээр хүргэх “Онлайн бизнес төв”-ийг өнгөрсөн нэгдүгээр сард байгууллаа. Улмаар дүүргүүдээс олгодог 83 нэр төрлийн зөвшөөрлийн шинжтэй эрх олгодог үйлчилгээнүүдийн бүрдэл бичиг баримт, шат дамжлагыг багасган, цахимжуулж, таван минутын дотор үйлчилгээ авах боломжтойгоор хэрэглээнд нэвтрүүлсэн. Цаашид Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албаны 30 үйлчилгээ, барилгын үйл ажиллагаатай холбоотой 70 үйлчилгээг цахимжуулна. Төрд давуу эрх байж болохгүй. Хяналт тавьж, зөвлөн тусалж, арга зүйн зөвлөгөө өгөх тогтолцоо руу орно.

ТЕХНОЛОГИЙН ХУРДТАЙ ТӨРИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ УЯХ ЗАЙЛШГҮЙ ШААРДЛАГАТАЙ

-Улаанбаатар хотын цахим шилжилтийн хүрээнд хэрэгжүүлэх E-school aппликэйшн эцэг, эхчүүдэд маш хэрэгтэй санагдлаа. Хэзээнээс үйл ажиллагаа явуулж эхлэх вэ?

-Улаанбаатар хотын хэмжээнд төр, хувийн хэвшлийн ерөнхий боловсролын нийт 285 сургуульд 712 мянган сурагч суралцаж, 35 мянган багш ажиллаж байна. E-school боловсролын нэгдсэн платформыг төвийн зургаан дүүргийн 40 орчим сургуульд хэрэгжүүлэхэд бэлэн болсон. Улаанбаатар хот интеграцид ороход бэлэн байгаа. Эрүүл мэндийн салбар ч ялгаагүй нэгдсэн интеграцид орж, өрхийн эмнэлгүүдээ холбох шаардлагатай. Ингэж байж нэгдсэн мэдээллийн урсгалаа яам болон нийслэлийн хэмжээнд хардаг, төрийн хүнд суртал хаана үүсэж байна, асуудал нь хаана байна гэдгийг нэг хяналтын самбарт хараад явах бүрэн бололцоотой. Технологи гэдэг өдөр тутам шинэчлэгдэж, хувьсаж буй зүйл. Тиймээс технологийн энэ хурдтай төрийн үйл ажиллагааг уях зайлшгүй шаардлагатай. Тухайлбал, Улаанбаатар хотын 1.6 сая иргэн бараг бүгд ухаалаг утастай байна. Иймээс үүнийг холбох интеграцийг яаралтай хийж, хот болон Эрүүл мэнд, Боловсролын яам манлайлах хэрэгтэй. Жишээ нь, Үдийн хоол хөтөлбөрийг үүнтэй холбож, эцэг эхчүүд хүүхдийнхээ тухайн өдөр ямар хоол идсэнийг хянах боломжтой. Мөн сургуулийн автобусаар хаана явааг нь харж болно. Эдгээр нь хүүхдийг эрсдэлд орохоос урьдчилан сэргийлэхээс гадна хэрэгцээтэй эрдсээ хоол хүнснээсээ авч чадаж байгаа эсэх, аюулгүй байдлыг хангах боломжийг олгож байгаа. Энэ бүх бололцоог бүрдүүлсэн системийг мэдээлэл технологийн үндэсний 70 гаруй компани буюу монгол 1000 инженертэй хамтран хийж, хэрэгжүүлж байна.

Хүн амын 50 хувь нь нийгэм, эдийн засгийн шаардлагаар Улаанбаатар хотод ажиллаж, амьдарч байна. Сингапураар жишээ авахад, 707.1 км² газар нутагт зургаан сая иргэн амьдардаг, 900 мянган тээврийн хэрэгсэл хөдөлгөөнд оролцдог. Гэтэл Улаанбаатар хот 4704 км²  газар нутагтай, 662 мянган тээврийн хэрэгсэл бүртгэлтэй, 1.6 сая хүн амтай хэрнээ түгжрээд байгаа нь асуудал. Энэ нь дэд бүтэц, зам харилцаа, олон замын түвшний огтлолцол, системийн инженерчлэл, ухаалаг удирдлагын нэгдсэн системтэй холбоотой.

Старт ап компаниуд ч хотын бүтээн байгуулалтад оролцохоо илэрхийлж байна. Үндэсний жижиг компаниуд, залуучуудын нэгдэлтэй уулзсан. Залуучууд старт ап компаниуд байгуулж, бүтээмжийг бий болгож, хотдоо хувь нэмэр оруулъя, технологийн салбарт хүч өгье гэж байна. Энэ болгоныг нэгтгэж, нийлүүлж байж хот урагшлах ёстой.

ДИЖИТАЛ ХОТ БОЛОХОД МОНГОЛ ЗАЛУУС ГАДНЫН КОМПАНИТАЙ ТУРШЛАГА ХУВААЛЦАЖ, ТЕХНОЛОГИ СОЛИЛЦОЖ АЖИЛЛАНА

-Ухаалаг хот болохын тулд замын түгжрэл, камержуулалттай холбоотой ямар шинэчлэлүүд хийх вэ. Замын хөдөлгөөний зохицуулалт нь ухаалаг бус байна гэх шүүмжлэл бий.

-Бидний туулж байгаатай яг адилхан асуудлыг дэлхийн томоохон хотууд дайрч гарсан. Одоо ч дэлхийн томоохон хотуудад түгжрэл байна. Түгжрэлийг бууруулахын тулд хяналт, зохицуулалтын систем, замын хөдөлгөөн, зогсоолын менежмент, автомашины бүртгэлийг сайжруулах хэрэгтэй. Автомашины бүртгэл, оношилгоог хот өөрөө хийдэг, татвар, хураамжаа авдаг, дугаараа олгодог байх ёстой. Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодож, хүний аминд халдаж байгаа осол их гарч байна. Зөрчил гаргавал торгодог, торгууль, хураамжаа төлөөгүй бол замын хөдөлгөөнд оролцох эрхийг нь хасдаг болох шаардлагатай. Энэ бол иргэний хариуцлага, үүрэг юм.

Улаанбаатар хотын тээврийн хэрэгсэл жилд 80 мянгаар нэмэгдэж байна. Бүтээн байгуулалтын хурд машиныхаа тоог гүйцэхгүй байна. Түгжирсээр, цаашид бүр тэг зогсох ч эрсдэлтэй. Үүнийг эхлээд цэгцлэх ёстой. Улаанбаатар хотод механик хүн амын өсөлт 35 мянгаар нэмэгдэж байна. Ердийн өсөлт 40 мянга байна. Хотын даац хэрээс хэтэрсэн. Өнгөрсөн 30 орчим жилийн ужгирсан, төлөвлөлт алдагдсан асуудлыг 3-4 жилийн хугацаанд шийдэх боломжгүй. Цэгцлэх, хууль, журмыг өөрчлөх, стандарт тогтоож, гарааш, хашаа, хайс буулгаж, иргэдийн аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангахаар ажиллаж байна. Тэнд ая тухтай орчин бүрдүүлж, гэрэлтүүлэг, ногоон байгууламж, явган болон дугуйн зам, камержуулалт хийж байгаа.

Мөн нийтийн тээврийн парк шинэчлэлийг Засгийн газрын түвшинд хийхээр болсон. Үүний дараа маршрутын шинэчлэл, Богино эргэлт, RFID систем, гэрэлтүүлэг болон нэгдүгээр эгнээг нийтийн тээвэрт зориулан чөлөөлөх асуудал орж ирнэ. Эхний ээлжид Энхтайваны өргөн чөлөөний нэгдүгээр эгнээг нийтийн тээвэр явахад зориулан чөлөөлнө. Одоо RFID систем суурилуулж байгаа. Үүний дараа Чингисийн өргөн чөлөөг чөлөөлж, замын хөдөлгөөний хяналтын системийг үе шаттай сайжруулна. Нэгдүгээр эгнээгээр зөвхөн нийтийн тээвэр явдаг болно. Богино эргэлтийн маршрутын зураглалыг хийж байгаа. Нийтийн тээврийн үйлчилгээний газарт реформ хийнэ. Нийтийн тээвэрт парк шинэчлэл хийснээр хөгжүүлэлтийн систем, замын нөхцөл байдал, хаана ямар байгааг харах удирдлагын нэгдсэн систем бий болно. Өнгөрсөн долоодугаар сард Ерөнхий сайд Сингапур Улсад албан ёсны айлчлал хийх үеэр дэлхийн томоохон мэдээлэл технологийн “Эс Ти Инженеринг Электроникс” компанитай Нийслэлийн Цахим хөгжил, мэдээллийн технологийн газар хамтран ажиллах Санамж бичиг байгуулсан. Одоо энэ ажил хэрэгжиж эхэлж байгаа бөгөөд бид үндэсний компаниудаа нэгтгэн оруулж байна. Дижитал хот болоход монгол залуус гаднын компанитай туршлага хуваалцаж, технологи солилцож ажиллана. Мөн боловсролын чанар хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, төрийн албаны хяналт, хариуцлагыг сайжруулах, авлига, хүнд суртлыг бууруулах ажлуудыг цахим шилжилтийн хүрээнд хийнэ.

ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНД СУУРИЛАН, ТУСГАЙ ХЭРЭГЦЭЭТ ИРГЭДЭД ТӨРИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭГ ҮЗҮҮЛЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРДҮҮЛНЭ

-Дижитал шилжилтийг танилцуулах үеэр монгол хэл ойлгодог анхны виртуал иргэнийг танилцууллаа. Энэ нь ямар ач холбогдолтой, ямар үүрэг гүйцэтгэх вэ?

-Энэ бол их өгөгдөл дээр суурилсан, хиймэл оюун ухаан. Монгол хэл ойлгодог анхны виртуал иргэн Эгүнэ одоогийн байдлаар цаг агаарын мэдээ, агаарын чанар, түгжрэлийн мэдээллээс гадна гэрийн автоматжуулалт, төрийн  үйлчилгээний талаар мэдээлэл өгч чадна. Манай мэдээлэл технологийн салбарын инженерүүд дэлхийн стандартад өөрсдийгөө авчирсны бодит жишээ нь Эгүнэ. Энэ бол Монголын мэдээлэл технологийн салбар дэлхийн түвшинд гарч ирснийг, технологиос хоцроогүйг харуулж байна. Цаашид хиймэл оюун ухаанд суурилан тусгай хэрэгцээт иргэдэд төрийн үйлчилгээг үзүүлэх боломжийг бүрдүүлнэ. Дэлхийн хөгжилтэй технологийн салбарын залуучууд маань хөл нийлүүлэн алхаж байна. Тэдний эрдэм мэдлэг, хүч оролцоонд суурилсан бодлогууд цаашдаа илүү эрчтэй, хүчтэй яваасай гэж боддог. “Apple”, “Samsung”, “Amazon”  гэх мэт дэлхийн шилдэг технологийн компаниудад ажиллаж байсан монгол инженерүүд маань Улаанбаатар хотын цахим шилжилтэд гар бие оролцож байна. Би монгол залуучуудынхаа оюун ухаан, эрдэм чадалд итгэж байгаа. Бид үндэсний компаниудаа төсөв, санхүүгийн хувьд аль болох дэмжиж ажиллана.

Эх сурвалж: НИЙСЛЭЛИЙН СУРГАЛТ, СУДАЛГАА, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ГАЗАР

Нийслэл Улаанбаатар хот үүсэн байгуулагдсаны түүхт 383 жилийн ойг тохиолдуулан Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар болон үе үеийн удирдлагууд, НИТХ-ын төлөөлөгчид, иргэд нийслэлийн анхны шав тавьсан Мэлхийт хөшөө, Монголын нууц товчоонд хүндэтгэл үзүүлж, сүлдэт хуур цэнгүүллээ.

Энэ үеэр Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Д.Сумъяабазар “Намрын адаг сарын нар хур тэгширсэн, билигт сайн өдөр нийслэл Улаанбаатар хотын ой тохиож байна. Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын шавыг тэртээ 383 жилийн өмнө Ширээт цагаан нууранд анх тавьсан цагаас хойш Улаанбаатар хот 28 удаа бууриа сэлгэн нүүж, хатан Туулын хөндийд суурьшсан түүхтэй. Өнгөрсөн үеийн түүх уламжлал, өв соёлоо хадгалан үлдээх, үр хойч үедээ өвлүүлэх, залуу үеийнхэнд таниулан сурталчлах зорилгоор жил бүр Мэлхийт хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлдэг уламжлалтай. Улаанбаатар хот өдгөө өнгө жавхаа нэмэх өргөн хөгжлийн замд гарсан. Нийслэлийн төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж ирсэн үе үеийн удирдлагууддаа чин сэтгэлийн гүн талархал илэрхийлье. Цаашдаа Монгол Улсын нийслэл Улаанбаатар хотын хөгжил дэвшил улам цэцэглэн бадарч, монголчуудын амьдрал өөдрөг байхын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье” хэмээлээ.

Нийслэлийн сүлдэт хуурыг Монгол Улсын Ардын жүжигчин Ч.Батсайхан цэнгүүлж, “Миний Улаанбаатар” дууг Улаанбаатар театрын гоцлол дуучин, Монгол Улсын гавьяат жүжигчин С.Ганзориг дуулав. Мөн нийслэлийн ойн өдрөөр шинээр гал голомтоо бадрааж буй хосод Хотын дарга бэлэг гардуулж, аз жаргал хүссэн юм.

Одоогоос 383 жилийн тэртээ 1639 онд Өндөр гэгээн Занабазарыг Их Монголын шарын шашны тэргүүнд өргөмжлөн өргөө байгуулан өгснөөр Монгол Улсын нийслэлийн үүслийг тавьсан түүхтэй. Тэр цагаас хойш 28 удаа бууриа сэлгэж, 1778 онд Богдхан уулын ар, хатан Туулын хөвөө, сэрүүн Сэлбийн дэнж, Хүн чулууны хонхорт суурьшихдаа нүүдэллэн ирсний тэмдэг болгож “Хүн чулуун хөшөө”-гөөр шав тавьжээ. Энэхүү түүхэн үйл явдлыг мөнхжүүлэх, хойч үедээ таниулан сурталчлах зорилгоор тус шав тавьсан газрын хойд хэсэгт 1994 онд дурсгалын Мэлхийт хөшөөг босгож, нийслэлийнхээ ойгоор хүндэтгэл үзүүлдэг уламжлалтай болсон юм.

Мөн нийслэлийн удирдлагууд Сүхбаатарын талбайд Төрийн далбаа, Нийслэлийн тугийг мандуулж, Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэв. Ёслолын ажиллагаанд Улаанбаатар хотын музейн захирал П.Даваасүрэн оролцов.